Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνε,

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα πρώην Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κ. Αμβρόσιε,

Ελλογιμώτατοι κύριοι καθηγητές, Σεβαστοί πατέρες,

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί, Αγαπητά μου παιδιά,

Με ιδιαίτερη τιμή και χαρά, σας καλωσορίζουμε στο 1ο Συνέδριο Νεολαίας που διοργανώνεται από την Ιερά Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, με θέμα: “Οι Νέοι και οι προοπτικές τους στον σύγχρονο κόσμο”, το οποίο διεξάγεται με την παρουσία και τη συμμετοχή εκλεκτών πνευματικών ανθρώπων, οι οποίοι με τις εισηγήσεις τους θα σκιαγραφήσουν τις πτυχές και τις συνιστώσες, που καθορίζουν τη θέση, τον ρόλο και τις προοπτικές των νέων μας στο κοινωνικό και θρησκευτικό γίγνεσθαι.

Αγαπητοί μου,

Είναι γεγονός ότι η εποχή μας χαρακτηρίζεται εν πολλοίς από τάσεις παγκοσμιοποίησης, ηθικής εξαχρείωσης, ανταγωνισμού, μισαλλοδοξίας και ιδιοτέλειας, με κύριες αιτίες την έλλειψη ουσιαστικής παιδείας και την απαξίωση των δογμάτων της ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας. Οι άνθρωποι, στερούμενοι πνευματικών, ηθικών και ανθρωπιστικών βάσεων, αποπροσανατολίζονται εύκολα από τον στόχο και τον προορισμό τους, ο οποίος δεν είναι άλλος από τη διαρκή και σταθερή προσπάθεια αυτοβελτίωσης, ψυχικής κάθαρσης, πνευματικής διεύρυνσης και ηθικής τελείωσης, προκειμένου να επιτευχθεί το καθ’ ομοίωσιν Θεού, δηλαδή η θέωσή τους.

Ποιος ευθύνεται όμως γι’ αυτή την τελμάτωση; Εμείς πρώτα, ως ενήλικες, οφείλουμε να κάνουμε την αυτοκριτική μας, γιατί εμείς είμαστε οι κύριοι υπαίτιοι, οι οποίοι, είτε υπηρετώντας σκοπιμότητες είτε εθελοτυφλώντας είτε συμβιβαζόμενοι, αποφεύγουμε τις ρήξεις και τον διαχωρισμό της θέσης μας. Οφείλουμε να αναθεωρήσουμε τη στάση ζωής μας και τις προτεραιότητές μας και να εργαστούμε προς την κατεύθυνση της ποιοτικής αναβάθμισης των ανθρώπινων σχέσεων γιατί, εκτός των άλλων, φέρουμε μεγίστη ευθύνη απέναντι στη νέα γενιά, απέναντι σε αυτούς, στους οποίους πραγματικά ανήκει το μέλλον. Έχουμε ευθύνη και χρέος να κληροδοτήσουμε στους νέους μας έναν κόσμο ηθικό, δίκαιο και αξιοκρατικό, έτσι όπως τον ονειρευόμασταν και εμείς κατά τη νεότητά μας.

Όλοι οι φορείς αγωγής και διαπαιδαγώγησης πρέπει να στραφούν προς την προσπάθεια σφυρηλάτησης μιας κοινωνίας ανθρώπινης, όπου τα μέλη της, και δη οι νέοι, να χαίρονται τη ζωή, να δημιουργούν, να προσφέρουν, να προτείνουν, να συνεργάζονται και να μεγαλουργούν προς δόξαν Θεού.

Κυρίως όμως η Εκκλησία, ως κιβωτός της ορθόδοξης χριστιανικής διδασκαλίας και των αρετών, με τις οποίες ο Θείος Λόγος προίκισε τους ανθρώπους, έχει χρέος να είναι κοντά στους νέους και να αφουγκράζεται τις επιθυμίες, τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς τους, παρέχοντας πραγματικές λύσεις στα αδιέξοδά τους. Μέσα σε μία απρόσωπη, εσωστρεφή κοινωνία, η Εκκλησία οφείλει να αποτελέσει στυλοβάτη και πραγματικό αρωγό της νέας γενιάς, όχι τυπικά, αλλά ουσιαστικά, φέρνοντας τους νέους σε επαφή με τα Ιερά Μυστήρια και τη ζωτική σημασία τους, με τις χριστιανικές αξίες και αρετές και κυρίως με τη διδασκαλία του Ιησού Χριστού και τα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας.

Η Εκκλησία οφείλει και πρέπει να αποτελεί καταφύγιο για τους νέους, όχι μόνο με λόγους, αλλά και με πράξεις, διεκδικώντας γι’ αυτούς, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, καλύτερες συνθήκες σε μαθησιακό, μορφωτικό, παιδαγωγικό και επαγγελματικό επίπεδο. Επίσης μπορεί να τους παρέχει εναλλακτικούς τρόπους αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου τους, βασισμένους στον εθελοντισμό, τη δημιουργικότητα και τις καινοτόμες ιδέες. Η Εκκλησία οφείλει να αποτελέσει συνδετικό κρίκο γεφύρωσης του χάσματος των γενεών, αξιοποιώντας τόσο την εμπειρία των μεγαλύτερων, όσο και τον αυθορμητισμό και τον ενθουσιασμό των νέων, με γνώμονα πάντα τη συνεργασία και την αλληλοβοήθεια προς όφελος της κοινωνίας.

Σε έναν κόσμο, όπου το δέλεαρ των δυνατοτήτων της τεχνολογίας έχει οδηγήσει στην κατάχρησή της, με συνέπειες τη μοναξιά, την απομόνωση και την απανθρωποποίηση, η Εκκλησία πρέπει να διδάξει την αξία του μέτρου, της προσφοράς και της αλληλεγγύης γιατί εκεί κρύβεται και η χαρά της ζωής. Κυρίως όμως η Εκκλησία πρέπει να αποδείξει εμπράκτως ότι είναι ένας ζωντανός, εξελισσόμενος και όχι στάσιμος και αναχρονιστικός οργανισμός, και ότι η καρδιά της πάλλεται στους ρυθμούς της σύγχρονης πραγματικότητας.

Η Εκκλησία, επομένως, έχει ηθικό χρέος να καταδικάσει την κατάκριση και την απαξίωση απέναντι στους νέους, να τους αποδεχθεί όπως είναι, χωρίς τυπικότητες και αυστηρά όρια καθωσπρεπισμού, να σκύψει στα προβλήματά τους, να αγγίξει την ψυχή τους και να τους πείσει να έχουν ως πρότυπο των επιλογών τους τον Ιησού Χριστό και της συμπεριφοράς τους την κορωνίδα της διδασκαλίας Του: “Αγαπάτε αλλήλους”. Στην περίπτωση αυτή, αγαπητά μου παιδιά, οι προοπτικές σας στον σύγχρονο κόσμο θα είναι θεάρεστες, άρα πραγματικά ελπιδοφόρες!

Ο Μητροπολίτης
† Ο Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Ιερώνυμος

«Από την θρησκεία στην πίστη. Από την τρομοκρατία του θείου στην αγάπη του Θεού. Μία προσωπική πορεία προς την αλήθεια»

Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς

κ. κ. Ιουστίνος

Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα, κύριε Ιερώνυμε.

Χαρά μεγάλη έχω που έρχομαι στην Ιερά Μητρόπολή σας και σας συναντώ πρώτη φορά ως Μητροπολίτη και ποιμένα της ιστορικής αυτής Μητροπόλεως. Η φιλία μας είναι μακροχρόνια και χαίρομαι πάρα πολύ που έρχομαι στον τόπο σας. Στον τόπο της διακονίας σας, τόσο ως Καθηγούμενος της ιστορικής και παλαιφάτου Ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου και τώρα ως Ποιμενάρχης αυτής της ωραίας Μητροπόλεως. Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση και εύχομαι η ποιμαντορία σας να είναι άλυτη, ακύμαντη και μακροχρόνια.

Αξιότιμοι Άρχοντες του τόπου, κύριε Υπουργέ, κύριοι Αντιπεριφερειάρχες, κύριοι Βουλευτές, κύριε Δήμαρχε, και λοιποί άπαντες επίσημοι, γιατί στην εκκλησία δεν έχουμε επίσημους και ανεπισήμους, καθώς όλοι είμαστε επίσημοι. Και λέω ότι είμαστε όλοι επίσημοι, γιατί για κάθε έναν από εμάς ο Χριστός έχυσε το τίμιο αίμα Του και ιδιαίτερα γι’ αυτόν που εμείς τον έχουμε στην άκρη του μυαλού μας, στην άκρη του ματιού μας, που τον θεωρούμε ως περιθωριοποιημένο, ως άνθρωπο που δεν μετέχει στην εύρυθμη και σωστή σε εισαγωγικά κοινωνική μας ζωή. Γι’ αυτόν ο Χριστός έχυσε το αίμα Του, οπότε είμαστε άπαντες πολύτιμοι και άπαντες επίσημοι.

Αγαπητά μας παιδιά, Σύνεδροι του πρώτου αυτού σπουδαίου Συνεδρίου Νεολαίας που διοργάνωσε η Ιερά Μητρόπολη Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, χαίρομαι που είμαι μέλος αυτής της συνάξεως. Έχω ετοιμάσει ένα κείμενο, αλλά δεν θέλω να το διαβάσω, γιατί νομίζω ότι όταν μιλάς στους νέους πρέπει να βγαίνεις από το κείμενο και να μιλάς όχι τόσο με το μυαλό σου, αλλά με την καρδιά σου. Γιατί ο νέος και η νέα καταλαβαίνει περισσότερο, όταν μιλάς με την καρδιά παρά με τον νου. Και τούτο διότι ο νέος και η νέα περισσότερο αισθάνονται με την καρδιά και λιγότερο με τον νου. Είναι περισσότερο άνθρωποι, θα έλεγα, ο νέος και η νέα. Διότι ο άνθρωπος μέσα στην καρδιά του ενεργοποιεί όλα τα όμορφα στοιχεία της ζωής του. Ό νους σκοτισμένος πλέον από τα πάθη μας, δεν μπορεί εύκολα να συλλάβει τα μεγάλα τα όμορφα τα ιδεώδη, ενώ στην καρδιά υπάρχει ακόμη ένας χώρος ατόφιος, ένας χώρος καθαρός, ένας χώρος που εμείς οι ποιμένες λέμε ότι σε αυτόν τον χώρο επιμένει να παραμένει το Άγιον Πνεύμα που φωτίζει τον άνθρωπο και τον οδηγεί στην αλήθεια.

Θα μιλήσω, λοιπόν, με την καρδιά μου και αν κάποτε βγουν τα πρακτικά θα δώσω και το κείμενο μου. Όπως ακούσατε το θέμα που θα αναπτύξουμε με την χάρη του Θεού και με την ευχή του Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου σας, αναφέρεται στη θρησκεία και την πίστη. Μιλάω για την τρομοκρατία του θείου και για την αγάπη του Θεού. Όπως θα κατανοήσετε είναι δύο αντίθετες έννοιες η θρησκεία με την πίστη, δεν έχουν καμία, μα καμία εσωτερική σχέση. Μπορεί να φαίνεται ότι έχει η πίστη με την θρησκεία ομοιότητες, αλλά δεν έχουν μεταξύ τους καμία μα καμία σχέση. Όπως επίσης δεν έχει καμία σχέση η τρομοκρατία του θείου με την αγάπη του Θεού. Είναι εντελώς αντίθετες έννοιες. Και όμως εμείς μέσα στην καθημερινότητα μας, την θρησκευτική καθημερινότητα μας ταυτίσαμε δυστυχώς την έννοια της θρησκείας με την πίστη, ταυτίσαμε την τρομοκρατία του θείου με την αγάπη του Θεού. Θα σας μιλήσω, παιδιά μου, πάρα πολύ απλά, θα αποφύγω θεολογικούς όρους, που ενδεχομένως θα είναι ακατανόητοι για σας και δεν θα μπορείτε να καταλάβετε αυτά τα οποία σας λέω και θα προσπαθήσω να χρησιμοποιήσω λίγο την γλώσσα σας και την ορολογία, που εσείς χρησιμοποιείτε, όσο μπορώ, γιατί και εγώ πλέον μεγάλωσα και έχω μια απόσταση χρονική αρκετά μεγάλη από εσάς.

Έρχεστε, πολλές φορές, και μου λέτε «Σεβασμιώτατε αισθανόμαστε πολύ μακριά από αυτό που ζητάτε εσείς οι ιερείς με αυτό που ζούμε εμείς. Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε την διδαχή σας και ακόμη περισσότερο δεν μπορούμε να την εφαρμόσουμε μέσα στην καθημερινότητα μας. Αισθανόμαστε ότι υπάρχει ένα χάσμα ανάμεσα σε αυτά που ζούμε εμείς οι νέοι και σε αυτά που κηρύσσετε εσείς από τους άμβωνες μέσα στην εκκλησία». Έρχονται άλλοι νέοι και μου λένε «προέρχομαι από μια οικογένεια η οποία μας δίδαξε χριστιανική ζωή. Όμως δεν μπορώ ασφυκτιώ μέσα σε αυτό το χώρο. Δεν θέλω να δεχτώ αυτά που λένε οι γονείς μου. Με έμαθαν να προσεύχομαι, με πήγαιναν στην Εκκλησία, μου έλεγαν να μετέχω και εγώ στα μυστήρια της Εκκλησίας, αλλά πλέον έχω μπουκώσει, δεν μπορώ να ακούω τον μπαμπά μου και την μαμά μου συνεχώς να μου λένε να είσαι καλό παιδί και για να είσαι καλό παιδί πρέπει να πας στην Εκκλησία. Εγώ δεν θέλω να είμαι καλό παιδί και γι’ αυτό δεν θέλω να πάω στην Εκκλησία». Έρχεται άλλος και μου λέει «βλέπω Σεβασμιώτατε μια ασυνέπεια των δικών σας λόγων της Εκκλησίας, με αυτά που διδάσκετε με τις δικές σας πράξεις. Δεν μου αρέσει αυτό, γι’ αυτό δεν σας αποδέχομαι, σας απορρίπτω» . «Θυμάμαι», λέει ο άλλος, «ότι η μαμά μου όταν ήθελε να με σωφρονίσει μου έλεγε, πρόσεξε σε βλέπει ο Θεός από πάνω και θα σε τιμωρήσει. Τι είναι ο Θεός που μου σερβίρετε, τρομοκράτης; Αστυνόμος; Δικαστής; Όταν εγώ θα κάνω κάτι κακό αυτός θα έρθει σαν τον Δία να ρίξει τον κεραυνό και να με σκοτώσει;». Τέτοιες και ακόμη περισσότερες από αυτές τις απόψεις ακούμε καθημερινά από νέους ανθρώπους. Απόψεις, που πραγματικά μας κάνουν να σκεφτόμαστε, πού σφάλαμε, πού σφάλουμε και πού δεν πρέπει από εδώ και πέρα να σφάλουμε διότι, να σας πω ένα μυστικό:

Όταν κουβεντιάζουμε με νέους, όπως σήμερα Σεβασμιώτατε, ερχόμαστε λίγο σε δυσκολία. Γιατί; Γιατί πρέπει να σας δώσουμε απαντήσεις σε θέματα που εσείς μας θέτετε, στα οποία θα πρέπει να έχουμε απαντήσεις, που πρέπει να έχουν και ένα αληθινό αντίκρισμα από πίσω. Δεν μπορούμε να σας λέμε να κάνετε εσείς πράγματα, που εμείς δεν κάνουμε. Άρα, ο διάλογος με νέους ανθρώπους αποτελεί μια ευκαιρία και για τη δική μας αυτοκριτική. Το είπατε πάλι εσείς, ότι δηλαδή η καλύτερη βελτίωση των νέων είναι η βελτίωση των μεγάλων. Από εμάς πρέπει να γίνει δουλειά και όχι να στοχοποιούμε τους νέους. Αυτό, άλλωστε, είναι η παράδοση της Εκκλησίας: ένας κόσμος αλλάζει μόνον από έναν Άγιο ε; Μην το ξεχνάτε αυτό: Ένας Άγιος μπορεί να αλλάξει έναν ολόκληρο κόσμο. Θυμηθείτε τον όσιο Παΐσιο. Τι ήταν; Ένας άνθρωπος, μια μονάδα. Κι όμως αυτή η μονάδα έφερε σε εσωτερική μεταβολή θετική τόσους ανθρώπους όχι από παραδοσιακές λεγόμενες οικογένειες, αλλά από οικογένειες που δεν είχαν ακούσει καν για Θεό ή που συνειδητά είχαν αρνηθεί τον Θεό μέσα στην ζωή τους.

Άρα, θα πρέπει πρώτα εμείς οι μεγάλοι να κάνουμε την αυτοκριτική μας και μετά να σας δούμε εσάς στα μάτια. Μιλήσατε για τείχος, μου δώσατε πολλές ευκαιρίες να σκεφτώ πού έχει δημιουργηθεί αυτό το τείχος ανάμεσα στην νεολαία και στην Εκκλησία. Δεν αρνούμαι αυτό το τείχος. Φοβούμαι ότι εμείς, οι της Εκκλησίας, ορθώσαμε αυτό το τείχος. Οι νέοι λίγο συνέβαλαν σε αυτό. Δυστυχώς, το φαινόμενο του τείχους δεν είναι μόνο στην Εκκλησία. Είναι και στην πολιτική ζωή, είναι και στην κοινωνική ζωή, είναι και στην επαγγελματική ζωή. Γενικά ο σύγχρονος άνθρωπος προσπαθεί να δημιουργήσει δύο στρατόπεδα, τους λεγόμενους συντηρητικούς, όχι με την έννοια, όπως την ορίζουμε πολιτικά, για μένα είναι λάθος πλέον. δεν υπάρχουν συντηρητικοί και προοδευτικοί, ή οι λεγόμενοι συντηρητικοί και οι λεγόμενοι νέοι ή νεανίζοντες. Λάθος αυτό, διότι, από τη στιγμή που σε μια κοινωνία προσπαθούμε να υψώσουμε τείχη, έχουμε χάσει το παιχνίδι. Τα μέλη της κοινωνίας πρέπει να συμπλέκονται να συν-προοδεύουν, να συμπορεύονται , για να μπορέσει να πετύχει η κοινωνία. Όμως αυτό είναι δουλειά των πολιτικών να αναλάβουν την ευθύνη τους.

Εγώ θα μιλήσω για εμάς και θέλω να μιλήσω με ειλικρίνεια. Σας δώσαμε παιδιά τόσο ως Εκκλησία αλλά και ως θρησκευτικές οικογένειες λάθος μηνύματα για το τί είναι ο χριστιανισμός και η χριστιανική μας πίστη και, δυστυχώς, περισσότερο σας δώσαμε μέσα από τις οικογένειες θρησκεία και όχι πίστη. Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην θρησκεία και στην πίστη παιδιά μου; Η διαφορά είναι ότι στην θρησκεία υπάρχει ένας δυνάστης Θεός, μια υπέρτατη δύναμη, η οποία επεμβαίνει με το στανιό στην ζωή των ανθρώπων, είτε βοηθώντας τον άνθρωπο είτε τιμωρώντας τον. Και από την άλλη πλευρά οι άνθρωποι θέλουν την παρουσία του Θεού στη ζωή τους μόνον όταν τους βοηθάει και όχι όταν τους παιδαγωγεί. Αυτό τί σημαίνει; Σημαίνει ότι υπάρχει ένας Θεός δυνάστης, ένας Θεός τρομοκράτης, ένας Θεός που τα βλέπει όλα από πάνω και επεμβαίνει δια της βίας στην ζωή των ανθρώπων για να διορθώσει τους ανθρώπους. Και υπάρχουν άνθρωποι, οι οποίοι είναι δούλοι του Θεού αυτού, με την έννοια της πλήρους εξαρτήσεως από τον Θεό και της υποχρεωτικής αποδοχής του Θεού μέσα στην ζωή τους. Αυτό είναι θρησκεία παιδιά. Ένας Θεός τρομοκράτης, ένας Θεός δυνάστης, ένας Θεός, που δεν σου δίνει δικαίωμα στην ελεύθερη επιλογή.

Τί είναι πίστη; Πίστη είναι όταν ο Θεός δεν είναι τρομοκράτης, αλλά Πατέρας, αδερφός, φίλος. Δεν είναι λέξεις που τις χρησιμοποιώ εγώ. Ο ίδιος ο Χριστός τις χρησιμοποίησε θέλοντας να πει στον άνθρωπο ποιός είναι. Ποιός Θεός, σας ρωτώ, παιδιά, ακόμη και εγώ, όταν τα ακούω και σκανδαλίζομαι και χαίρομαι, ποιός Θεός θα έλεγε στους μαθητές του, που οι μαθητές είναι κτίσματα, άνθρωποι απλοί, θα τους έλεγε «υμείς φίλοι μου εστέ», «εγώ υμάς καλώ φίλους» εσείς είστε φιλαράκια μου, εγώ σας καλώ φίλους. Και ποιός Θεός θα εξίσωνε ποτέ τον εαυτόν Του, το είναι Του με τον άνθρωπο, γιατί οι φίλοι είναι ίσοι μεταξύ τους. Στην φιλία δεν υπάρχει κάποιος ανώτερος και κάποιος κατώτερος. Πίστη, λοιπόν, είναι όταν ο Θεός είναι φίλος μας, είναι πατέρας μας είναι αδερφός μας. Και όταν την φιλία που μου προσφέρει, εγώ ελεύθερα την αποδέχομαι. Την θέλω την φιλία του Θεού μέσα στην ζωή μου. Για να κάνω, όμως, φίλο τον Θεό πρέπει να δημιουργήσω σχέση με τον Θεό. Θα τα πει πολύ ωραία ο πατήρ Βαρνάβας σε λίγο.

Τι σημαίνει θέλω να δημιουργήσω σχέση με τον Θεό; Πιστεύω ότι ο Άλλος, που είναι Θεός, δεν είναι μια αόριστη δύναμη , δεν είναι μια δύναμη η οποία μάς έρχεται από το υπερπέραν και δεν την γνωρίζω, αλλά είναι πρόσωπο. Μπορείτε να κάνετε σχέση με έναν που δεν είναι πρόσωπο; Λέμε ότι είναι διαστροφή σχέσεως, όταν ένας άνθρωπος, λέει ας πούμε, ότι παντρεύτηκε με το ξύλο, με τον βράχο. Αυτή είναι διαστροφή σχέσεως. Για να κάνεις σχέση, πρέπει να έχεις απέναντι σου πρόσωπο. Πίστη είναι να πιστεύεις ότι ο Θεός είναι πρόσωπο, ότι μπορείς να του μιλάς, ότι μπορεί να σε ακούει, μπορεί να σου απαντάει και όχι έναν Θεό, για τον οποίο αναρωτιέσαι: «άραγε υπάρχει; Δεν υπάρχει; Με ακούει; Δεν με ακούει;». Εκεί είναι το φοβερό, να πιστεύεις σε ένα Θεό που είναι μουγκός. Να πιστεύεις ένα Θεό που δεν σε ακούει, που δεν αισθάνεσαι την παρουσία του. Απλώς να υποτάσσεσαι σε αυτόν από φόβο ή από μια αρρωστημένη θρησκευτική ανάγκη. Γιατί ο άνθρωπος, επειδή πλάστηκε από τον Θεό, έχει τον εθισμό να πιστεύει κάπου. Ε, αυτή η ανάγκη δημιουργεί την αποδοχή ενός Θεού, που δεν τον ακούω, που δεν τον αισθάνομαι, που δεν τον συναναστρέφομαι, που δεν είναι πατέρας μου, που δεν είναι φίλος μου. Δυστυχώς, λοιπόν, με τον τρόπο που σας δείξαμε τον Θεό, μέσα στις οικογένειες μας, ακόμα και μέσα στην Εκκλησία, σάς δώσαμε να καταλάβετε, παιδιά μου, ότι η σχέση με τον Θεό είναι μια εξαναγκαστική σχέση, που πρέπει να τα έχεις καλά με τον Θεό για να περάσεις καλά στην σ’ αυτή τη ζωή.

Είπε ο ποιμενάρχης σας κάτι ωραίο, είπε: «μέχρι τώρα διδαχτήκατε να πηγαίνετε στο κατηχητικό, να πηγαίνετε στην εκκλησία, για να γίνεται καλά παιδιά, για να σας λυθούν με μαγικό τρόπο τα προβλήματα της ζωής». Ε λοιπόν όχι, δεν θα σου δώσει ο Θεός λυσάρια για να λύσεις το πρόβλημα, θα σου μάθει τον τρόπο να λύσεις το πρόβλημα. Αυτός είναι ο Θεός δεν σε κάνει κακομαθημένο παιδάκι μαμμόθρεπτο. Τα μαμμόθρεπτα έχουνε έτοιμες λύσεις. Ο Θεός τί σε κάνει; Ο Θεός σου δίνει τη δυνατότητα να λύσεις το πρόβλημα, σε κάνει δηλαδή τί; Σε κάνει παλικάρι, σε κάνει λεβέντισσα. Δεν θέλει να είσαι μαμμόθρεπτο. Σε κάνει να παλεύεις για την ζωή σου, για την αξία της ζωής, για τα ιδανικά της ζωής. Να δημιουργείς, να γίνεις άνθρωπος με την έννοια του όρου «άνω θρώσκω», δηλαδή κοιτώ προς τα ψηλά, αφού πρώτα, όμως, σε μάθει ο Θεός να πατάς στη γη. Αν δεν πατήσεις γερά στη γη, δεν θα μπορέσεις ποτέ να πας ψηλά, γιατί θα είσαι φοβισμένος, γιατί δεν ξέρεις αν θα μπορέσεις να πατήσεις και θα ψάχνεις έναν Θεό που θα σου δώσει στερεό έδαφος να πατήσεις. Όχι, ο Θεός λέει: « κατάκτησε το στέρεο έδαφος». Αυτός είναι ο Θεός μας. Αυτή είναι η πίστη μας. Και μια βασική προϋπόθεση έχει η πίστη μας για να λέγεται πίστη και όχι θρησκεία: την ελευθερία. Ο Θεός μάς έπλασε τραγικά ελεύθερους. Το λέω εγώ έτσι. Και γιατί μας έκανε τραγικά ελεύθερους; Μας είπε ο Κύριος σας κάνω «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσίν» μου. Σας δίνω αυτά που έχω εγώ. Ένα βασικό ιδίωμα του Θεού είναι η ελευθερία Του. Αυτήν την ελευθερία, παιδιά μου, μας την έδωσε και μας είπε «σας κάνω ελεύθερους. Θέλετε να με αγαπήσετε; Αγαπήστε με. Θέλετε να με αρνηθείτε; Αρνηθείτε με. Θέλετε να με αμφισβητήσετε; Αμφισβητήστε με. Έχετε την ελευθερία να κάνετε τα πάντα και εγώ δεν θα επέμβω». Μα θα με αγαπάς; «Εγώ θα σε αγαπώ». Μα θα με βρίζεις; «Εγώ θα συνεχίσω να σε αγαπώ». Μα θα με αμφισβητείς; «Εγώ θα συνεχίσω περισσότερο να σε αγαπώ. Η αγάπη μου θα είναι σταθερή για εσένα. Εσύ χρησιμοποίησε την ελευθερία σου».

Παίρνει, λοιπόν, την ελευθερία ο Θεός και την φυτεύει μέσα στον άνθρωπο. Πίστη, λοιπόν, είναι να αποδέχομαι τον Θεό με ελευθερία, όχι με την βία, όχι γιατί μού το έμαθαν, όχι γιατί πρέπει. Και υπάρχει ένα κομβικό σημείο για εσάς τους νέους, που από την παραδοσιακή θρησκεία που μάθαμε στην εκκλησία, στα κατηχητικά, περνάμε στην αντίπερα όχθη της ελευθερίας, που είναι η πίστη. Ποιο είναι αυτό το κομβικό σημείο; - Εγώ, προσωπικά, ως Ιεράρχης, το χαίρομαι, άλλοι το φοβούνται- .Είναι η εφηβεία σας, κατά την οποία όλα γίνονται άνω κάτω. Το ξέρετε καλύτερα από εμένα. Τα περάσαμε και εμείς, αλλά εμείς οι μεγάλοι θέλουμε να ξεχνάμε, τί κάναμε στην εφηβεία και προτείνουμε ένα μοντέλο ζωής σαν να είναι λίγο απάνθρωπο, έξω από αυτήν την κοινωνία. Η εφηβεία λοιπόν, ποια χάρη δίνει στον άνθρωπο; (Γιατί για μένα χάρη είναι). Αυτή η αμφισβήτηση σε κάνει να περνάς από την παραδοσιακή θρησκεία στην προσωπική πίστη. Σε κάνει να αμφισβητήσεις αυτά που έμαθες στο σπίτι σου και το κατηχητικό σχολείο. Και αυτή η αμφισβήτηση, αυτή η πάλη μέσα σου θα σου δώσει την αληθινή πίστη. Πώς; Όταν είσαι ειλικρινής με τον εαυτό σου. Γιατί αυτός που είναι ειλικρινής με τον εαυτόν του, πάντα βρίσκει τον Θεό. Αν ξεκινάς παλεύοντας με τον Θεό, όμως με ειλικρίνεια και τιμιότητα, σίγουρα θα συναντήσεις τον Θεό στην ζωή σου. Δεν είναι κακό οι νέοι να αμφισβητούν, ακόμα και την πίστη μας. Δεν είναι κακό να μάς αμφισβητείτε. Το χαιρόμαστε. Νιάτα είστε, δεν θα αμφισβητήσετε; Δεν είναι κακό οι νέοι μας, πολλές φορές να αρνούνται αυτό το οποίο δέχτηκαν από τους πατέρες τους. Κακό, όμως, είναι όταν οι νέοι εμμένουν εγωιστικά σε αυτό που οι ίδιοι θεωρούν ως σωστό, όταν ο Θεός τους δείχνει την αλήθεια. Εκεί είναι ένα σημείο λεπτό που θα πρέπει ο καθένας να σταθεί απέναντι σε αυτό το σημείο με τιμιότητα και με ειλικρίνεια. Ο Θεός θα σου δείξει το φως και την παρουσία του. Εσύ θα είσαι έτοιμος για να ακούσεις την φωνή του και να δεις το προσωπό Του; Τι θέλω να πω; Θα το πω με ένα ινδιάνικο ποίημα. Δεν μπορώ να το μεταφέρω επ’ ακριβώς αλλά νοηματικά.

Κάποτε, λέει, ο άνδρας στράφηκε προς τον ουρανό και είπε «Θεέ μου αν υπάρχεις δείξε μου ένα σημείο για να πιστέψω». Και τότε ένας κεραυνός έσκισε τον αέρα. Αλλά ο άνδρας ήταν τόσο βιαστικός που δεν το είδε. Συνεχίζοντας ο νέος άνδρας μέσα στην αγωνία του, Τού φωνάζει δυνατά «Θεέ μου δείξε μου ένα σημάδι. Θέλω να πιστέψω, αλλά θέλω να δω ένα σημάδι από εσένα». Δίπλα στον άνδρα άνθισε ένα χαμομήλι, αλλά ο άνδρας ήταν τόσο απορροφημένος από την σκέψη του, που πάτησε το χαμομήλι και το τσάκισε. Συνέχισε την πορεία του γεμάτος αγωνία: «Θεέ μου αν υπάρχεις θέλω να μου δείξεις ένα αποδεικτικό στοιχείο». Εκείνη την στιγμή ένα παιδάκι γεννήθηκε, αλλά ο άνδρας δεν άκουσε την φωνή του, μάλλον δε τον ενόχλησε η φωνή του παιδιού. Απογοητευμένος και έχοντας πλέον πειστεί ότι δεν υπάρχει Θεός του λέει: «μια τελευταία ευκαιρία σου δίνω. Δείξε μου ότι υπάρχεις». Και ο Θεός πήγε από πίσω και άγγιξε τον ώμο του άνδρα. Δυστυχώς, όμως, για τον άνδρα με μια βίαιη κίνηση σκότωσε την πεταλούδα, που είχε σταθεί στον ώμο του. Ο Θεός χρησιμοποιεί τρόπους για να δείξει την παρουσία του. Διαφόρους τρόπους μέσα από τον φυσικό κόσμο, μέσα από την προσωπική μας ζωή και εμπειρία. Το θέμα είναι αν εμείς έχουμε τον χρόνο, έχουμε την διάθεση να δούμε τον Θεό, να ακούσουμε τον Θεό, γιατί δυστυχώς είμαστε τόσο βιαστικοί, όλοι, νέοι και μεγαλύτεροι, που ενώ ο Θεός μας μιλάει εμείς δεν τον ακούμε. Είμαστε τόσο απορροφημένοι στο διαδίκτυο, που ενώ μας αγγίζει, εμείς δεν Τον αισθανόμαστε. Είμαστε τόσο υποταγμένοι στα πάθη μας, που ενώ Θεός μας αγκαλιάζει, εμείς αισθανόμαστε την αγκαλιά του ως πνιγμό. Γιατί; Γιατί δεν έχουμε διάθεση να Τον ακούσουμε και να Τον ζήσουμε. Ο Θεός όμως στέκεται για όλους μας εκεί παιδιά. Είτε τον αγαπάμε, είτε δεν τον αγαπάμε, Αυτός πάντοτε είναι δίπλα μας. Μας περιμένει, γιατί μας θεωρεί παιδιά Του και όχι δούλους Του. Μας θεωρεί πλάσματα ελεύθερα και όχι μολυβένια στρατιωτάκια, που πρέπει να έχουμε όλοι τις ίδιες κινήσεις και όλοι τις ίδιες απόψεις.

Τελειώνω με μια σκέψη. Λέγουν πάλι οι νέοι και οι μεγαλύτεροι. Ωραία μας τα είπατε και για τον Θεό και για την ελευθερία, για το ότι πρέπει να έχουμε προσωπική σχέση με τον Θεό. Αλλά γιατί τον Θεό δεν τον ακούμε; Γιατί τον Θεό δεν τον βλέπουμε; Γιατί τον Θεό δεν τον αισθανόμαστε; Η απάντηση είναι απλή παιδιά. Γιατί ο Θεός παρουσιάζεται σε καθαρές καρδιές. «Μακάριοι οι καθαροί τη καρδία όπως είπε ο Χριστός ότι αυτοί τον Θεόν όψονται». Καθαρές καρδιές όταν λέμε δεν εννοούμε τις αναμάρτητες, ποιος είναι αναμάρτητος; Όλοι γεμάτοι πάθη είμαστε και εγώ που σας μιλάω ομοιοπαθής είμαι. Με τα πάθη μου παλεύω από το πρωί μέχρι το βράδυ. Ποιες είναι λοιπόν αυτές οι καθαρές καρδιές, που εμφανίζεται ο Θεός σε αυτές; Είναι οι καρδιές που ποθούν τον Κύριο. Που παρ’ όλες τις αδυναμίες τους, τις πτώσεις και τα ελαττώματα θέλουν να δούνε τον Χριστό. Που παλεύουν μέσα στην Εκκλησία. Που αγωνίζονται μέσα στην Εκκλησία. Που καταθέτουν τις αμαρτίες τους με ταπείνωση στα επιτραχήλια των πνευματικών. Που κοινωνούν το σώμα και το αίμα του Χριστού. Παιδιά μου, αν θέλετε να ζήσετε τον Θεό μόνο μέσα στην Εκκλησία μπορείτε να τον ζήσετε. Εκτός της εκκλησίας δεν μπορεί να βιωθεί ο Θεός. Και δεν μπορεί να φανερωθεί ο Θεός «καθώς εστίν» όπως λέει ο ίδιος ο Χριστός στο κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο. Μας είπε ότι μπορούμε να δούμε τον Θεό «καθώς εστί» δηλαδή όπως είναι. Τούτο γίνεται, μέσα στην Εκκλησία όμως. Αυτός είναι ο χώρος που εμείς οι άνθρωποι μπορούμε ευκολότερα να ζήσομε τον Θεό. Και είδα νέους και νέες πολλούς που μέσα στην Εκκλησία, ζώντας τον πόθο του Θεού μέσα στην Εκκλησία με μετάνοια, ήρθαν στιγμές που μας είπαν: «πάτερ, τώρα πιστεύουμε, όχι γιατί μας το είπες εσύ, αλλά τώρα πιστεύουμε γιατί εμείς ακούσαμε τον Θεό, εμείς είδαμε τον Θεό, εμείς νιώσαμε τον Θεό, εμείς γευτήκαμε τον Θεό και άρα η εμπειρία μας μας λέει για τον Θεό και όχι τα δικά σου χείλη» .

Αγαπητά μας παιδιά, νέοι και νέες, νέες και νέοι της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας αλλά και των άλλων Μητροπόλεων, που ανέφερε ο Σεβασμιώτατος. Έχει γραφεί πολύ εύστοχα ότι οι νέοι είναι πλασμένοι για τον ηρωισμό και πράγματι εγώ επιμένω να λέω ότι είστε πλασμένοι για τον ηρωισμό. Δεν σας θεωρώ αυτό που λένε ειρωνικά: «α α η νεολαία, ποια νεολαία;» Εμείς φέραμε την πατρίδα σε αυτό το χάλι που είναι, και όχι εσείς. Εσείς είστε πλασμένοι για τον ηρωισμό. Παιδιά μου, μην συμβιβαστείτε με το να έρπετε κάτω στο χώμα. Μην συμβιβαστείτε με μια ζωή βουτηγμένη μέσα στο βάλτο. Βγάλτε φτερά και πετάξτε. Μπορείτε να το κάνετε. Και μπορείτε να το κάνετε, γιατί είναι έτσι οι δυνάμεις της ψυχής σας που ταιριάζουν με τα χαρίσματα του Θεού. Μην ξεχνάτε και μην λησμονείτε ότι πριν διακόσια και τριακόσια χρόνια στην πατρίδα μας, νέοι άνθρωποι αναβίωσαν τους νεομάρτυρες. Οι περισσότεροι νεομάρτυρες δεν ήταν γέροντες, αλλά νέοι και νέες σαν και εσάς. Δεκαπέντε, δεκαέξι, δεκαεπτά και είκοσι χρονών. Οι νεομάρτυρες αυτοί που σήμερα αποτελούν τα κοσμήματα της εκκλησίας!

Παιδιά μου, πάρτε στα χέρια σας την Εκκλησία και δημιουργήστε αυτό που εμείς δεν δημιουργήσαμε! Αυτό το μήνυμα θέλω να σας προσφέρω σήμερα. Είναι η ώρα σας μέσα στην Εκκλησία. Μην αφήσετε την ευκαιρία να φύγει. Κοντά στον Ποιμενάρχη σας, τον πατέρα Ιερώνυμο, που τόσο πολύ σας αγαπάει, συνδεθείτε με την Εκκλησία και προσφέρετε στην Εκκλησία. Είναι άδικο να στέκεστε απέναντι στο βουνό και να λέτε η Εκκλησία είναι τέτοια, τέτοια, τέτοια. Μπες μέσα στην Εκκλησία και πάλεψε για να αλλάξεις αυτά που δεν σου αρέσουν στην εκκλησιαστική ζωή και τότε θα δεις αυτό που ψάλλουμε στην εκκλησία ότι ο Κύριος είναι Χριστό. Δηλαδή τί; «γεύσασθε και ίδετε ότι χριστός ο Κύριος» πάρτε και φάτε και γευτείτε ότι ο Κύριος είναι γλυκός. Είναι γλυκός ο Χριστός βρε παιδιά. Πώς να σας το πω; Είναι πολύ γλυκός ο Χριστός. Αφήστε τα υποπροϊόντα που σας γλυκαίνουν στην άκρη και γευτείτε την γλύκα του Χριστού και όποιος γευτεί την γλύκα του Χριστού, όπως είπε και ο Σεβασμιώτατος επαναλαμβάνοντας μια έκφραση δική μου, τότε τον καψουρεύεται τον Χριστό. Δεν τον αφήνει τον Χριστό με τίποτα, ζει μέσα στην Εκκλησία πέφτοντας και σηκώνοντας πάλι τον εαυτόν του, αλλά πάντοτε με τον Χριστό. Σας εύχομαι τον Χριστό να έχετε στην καρδιά σας και μη φοβάστε. Προχωράτε και θα πετύχετε.

«ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΙ: ΚΑΠΟΥ ΘΑ ΣΥΝΑΤΗΘΟΥΜΕ!»

Αρχιμανδριτης Πολύκαρπος Μπόγρης

Μία κουβέντα πάντα για τις σχέσεις Εκκλησίας και νέων κρύβει μέσα της ωδίνες αλλά και ελπίδες.

Τι γίνεται με τους νέους, τους εκπροσώπους της νεώτερης γενιάς που υπάρχει πολύ σοβαρή περίπτωση να μην ακούσουν ποτέ τίποτα για πίστη και Εκκλησία! Μέχρι πριν 10-20 είχαμε τουλαχιστον ένα δίχτυ ασφαλείας, ότι αν μητι άλλο ότι δυο κουβέντες στο σπίτι από γιαγιάδες και παππούδες θα ακουστούν. Είχαμε ένα δίχτυ ασφαλείας στο σχολείο ότι θα βρεθεί ένας θεολόγος ο οποίος θα κάνει ένα μάθημα αν όχι εμπνευσμένο τουλάχιστον ενημερωτικό. Ένα αληθινό μάθημα για θέματα πίστεως.

Σιγά-σιγά αυτά τα πράγματα δεν είναι καθόλου αυτονόητα.

Περνάμε λοιπόν σε μία νέα Ελληνική κοινωνία που τίποτα αυτονόητο και δεδομένο δεν υπάρχει. Η κάθε ψυχή θα κερδίζεται με κόπο. Σε μία τέτοια πραγματικότητα είμαστε.

Στην ψυχή των παιδιών μας, των μαθητών, των κατηχητόπουλων μας επεμβαίνουν πάρα πολλοί και πολλά. Δεν είμαστε οι πρώτοι παράγοντες διαμόρφωσής τους.

Ως Εκκλησία θα συναντηθούμε με τους νέους ανθρώπους; Και με ποιες προϋποθέσεις; Τα πράγματα είναι δύσκολα αλλά την ίδια στιγμή νομίζω ότι αυτός ακριβώς είναι ο τόπος και ο χρόνος της συνάντησης της Εκκλησίας με τους νέους.

Κάθε φορά που μιλάμε για την Εκκλησία μιλάμε για το πρόσωπο του Χριστού. Ο Χριστός που πορεύεται μέσα στην Ιστορία. Ο Χριστός που δεν μας έχει εγκαταλείψει αλλά μέσα στην Εκκλησία με τρόπο ζωντανό και απτό μας συναντά. Ο Χριστός κινείται στον κόσμο για μία προσωπική συνάντηση. Αυτό λοιπόν δεν θα αλλάξει ποτέ. Εμείς αλλάζουμε, οι συνθήκες αλλάζουν, πρόσωπα έρχονται και παρέρχονται αλλά ο Χριστός κινείται σε αυτήν την συνάντηση. Οπότε η συνάντηση αυτή δεν μπορεί να μην γίνει. Και η συνάντηση αφορά και τους μικρούς και τους μεγάλους. Υπάρχουν πολλά εμπόδια αλλά ίσως αυτά τα εμπόδια να είναι και η αφορμή της συνάντησης. Θα μπορούσαν να γίνουν αφορμές της συνάντησης.

Η Εκκλησία είναι ένας θεανθρώπινος οργανισμός, έχει Χάρη, τόση Χάρη που υπεραναπληρώνει τα ελλείποντα ανά πάσα στιγμή. Όσοι είμαστε ευλογημένοι στην ζωή αυτή και βρισκόμαστε στον χώρο αυτό, έχουμε μάθει την αναπλήρωση αυτή να την βλέπουμε απτή. Δεν παύει όμως να έχουμε και μία ευθύνη μαρτυρίας. Η ιδιότητα του χριστιανού θρέφεται απο αυτό το ανοιγμα στον κόσμο.

Αυτό ίσως να ειναι και η ευκαιρία μας, επειδη ίσως τα πράγματα πανε να πιασουν πάτο, αυτο ακριβώς που εχει η Εκκλησία να κομίσει ειναι ο Χριστός, να μιλήσουμε για τον Χριστό, για τον εκκλησιαστικο τρόπο ζωής και να κάνουμε και λίγο υπομονη με τους ανθρώπους που εχουν μία στρεβλή εικονα για κάποια πράγματα, να κανουμε αυτοκριτική πόσο εμεις χρειαζόμαστε να πορευθούμε περισσότερο πνευματικά για να ειναι πιο καθαρό το μηνυμα που θα πρέπει να δώσουμε.

Πάρ΄ όλα αυτά ακόμα και σε αυτήν την κατάσταση τα όσα εχουμε να πουμε στους ανθρώπους με τις αδυναμίες μας εχουν μία μεγάλη σημασία και μια διεισδυση στους ανθρώπους και ιδιαίτερα στους νέους.

Γιατι οι απαντησεις που εχει η Εκκλησία θα έλεγα οτι αφορούν τον ανθρωπο που εχει την αγωνία να γνωρίσει τον ανθρωπο, να γνωρίσει την αλήθεια. Ο νέος διψάει για την αλήθεια, θέλει ενα κόσμο καλύτερο, δεν έχει πειστει ότι σώνει και καλά τα πράγματα θα πάνε προς το χειρότερο. Μπορεί να δει και την ομορφιά, λαχταρά την ομορφιά, απλά δεν την αναζητά σε εμάς γιατι πιστεύει ότι η Εκκλησία ειναι κάτι παλιό.

Ακριβώς σε αυτο το σημείο θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μία ρωγμή σε αυτήν την βεβαιότητα των νέων παιδιών σήμερα. Η Εκκλησία έχει κατι που δεν το έχεις ακούσει, δεν ειναι έτσι όπως παρουσιάζεται. Ειναι κατι πολύ βαθύτερο, κάτι πιο ουσιαστικο για τις δικές σου ανάγκες.

Και αυτός ο διάλογος δεν μπορεί να μήν γίνει.

Και γι αυτό υπάρχουν πάντα άνθρωποι χαρισματικοί που μας φανερώνουν ότι μπορει και εμεις κάτι να κάνουμε.

Χαρισματικός κατα βάση στην Εκκλησία ειναι ο Άγιος. Διαβαζουμε για τους συγχρόνους αγίους, Παϊσιος, Πορφύριος και πως έρχονταν σε επικοινωνία με τους νέους και όλα αυτά τα παιδιά εξ αίτίας αυτής της συνάντησης μπόρεσαν να ανοιχθούν και να ενταχθούν μέσα στην Εκκλησία.

Χαιρόμαστε σήμερα που υπάρχουν τόσες πολλές προσπαθειες απο ενορίες, από Μητροπόλεις ακόμα και από παρέες παιδιών να κομίσουν κατι εκκλησιαστικο με συγχρονο τρόπο. Υπάρχει μία δυναμική και είναι μία ηχηρή πρόταση όλα αυτά.....

....Μας εχουνε λοιπόν στο μυαλό τους λοιπόν σαν κατι παλιό. Πως θα ελκυσθεί ο νέος άνθρωπος να δώσει μία ευκαιρία στην ψυχή του να γνωρίσει τον καίριο άνθρωπο που θα του αλλάξει την ζωή; Με ποιόν τρόπο θα περάσει το κατώφλι του Ναού γιά μία επαφή.

Πρακτικά το δόλωμα με την καλή εννοια του όρου δόλωμα, για να ελκυσθει ένας άνθρωπος στον χώρο τον εκκλησιαστικό, τον χώρο της Ενορίας ποιος θα μπορούσε να ήταν;

Το πιο δραστικο ειναι η αποτυχία και ο πόνος. Όταν ο ανθρωπος συναντηθεί με κάποιο τρόπο με τα μεγαλα ερωτήματα της ζωής τότε εχει μία ευκαιρία. Δύσκολο να το πεις αυτό στον άνθρωπο που αποτυγχάνει ή που πονάει ότι αυτο ειναι η ευκαιρία σου, αλλα νομίζω εκ των πραγματων αυτά ειναι η πιό μεγαλη ευκαιρία, ο πιό ανοιχτός δρόμος. Γι αυτό έχει πολύ μεγαλη σημασία να είμαστε ετοιμοι και πολύ προσεκτικοί στην επαφή μας με τους ανθρώπους γύρω μας στις μεγαλες τους δυσκολίες.

Περναμε μία μεγαλη δυσκολία σαν οικουμένη γι αυτό και η σταση μας τους καιρούς αυτούς νομίζω ότι είναι και μία ευκαιρία....

Χρειαζεται να επαναπροσεγγίσουμε το νόημα του νόμου του Θεού. Πόσο παρεξηγημένο ειναι μέσα στις ψυχές των ανθρώπων, και των νέων ανθρώπων που θεωρούν τιμωρητικά τον νόμο του Θεού στην ζωή τους χωρίς να χαίρονται και να βιώνουν την ομορφιά της ευχαρίστησης.....

.....Ο νόμος του Θεού ‘ομως ειναι μία έκφραση της αγαπης του Θεού. Ο νόμος δινεται στον άνθρωπο, ως ένα μέσον για να μπορέσει ο άνθρωπος να βρει την ελευθερία του. Να μπορέσει ο άνθρωπος να πορευθεί πέρα από τα δεσμά του κόσμου και πέρα από τα δεσμα του θανάτου. Και ειναι ένας αγαπητικός τρόπος. Αν καταπατησω τον νόμο ούτε τον μειώνω ουτε τον αυξάνω τον Θεό. Ο κίνδυνος που υπάρχει ειναι στον εαυτό μου.

Δύσκολα το καταλαβαίνει ένας νέος άνθρωπος, το πως δηλαδή μπορει κανείς να ελευθερωθεί μέσα στον χώρο της Εκκλησίας.

Βασική δουλεια μας ειναι να ελευθερώσουμε τους νέους, Φυσικά η ελευθερία πρέπει να συνδεθεί και με μία άλλη εννοια και αυτή ειναι η αίσθηση της ευθύνης.

Να θυμηθούμε επίσης οτι η τρομερη έκρηξη της Εκκλησίας στα πρώτα της χρόνια και στα πρώτα της ιστορικά βήματα δεν έχει ενα ιδιαίτερο ιεραποστολικό έργο. Το κινητρο για να μπει καποιος μεσα στην Εκκλησία, ηταν ότι οι ανθρωποι ηταν χαρούμενοι, ηταν καλα σωματικά και ψυχικά. Πολύ φοβούμε ότι πολλοί χριστιανοί δεν χάρηκαν ποτε αλλα βιωσαν το «μη» μόνο. Δεν ειμαστε χαρούμενοι, εκπέμπουμε κυρίως το πλαίσιο, την προσαρμογή και την συμμόρφωση.

.....Έχουμε ακόμη μία λατρεία πανέμορφη αλλα ενός αυστηρού τυπικού, έχουμε κώδικες εν πολλοίς άκαμπτους, έχουμε μία γλώσσα που χρειαζεται προσπάθεια κάποιος να μυηθεί σε αυτήν και να κατανόησει και να αντλήσεις τους θησαυρούς των νοημάτων και κακά τα ψέμματα έχουμε και ανθρώπους είτε λαϊκούς είτε κληρικούς όπου ειναι η πρώτη εντύπωση ενός ανθρώπου που εισερχεται σε ένα χώρο, όπου συνηθως ειναι ενας άνθρωπος φορμαρισμένος, ξέρουμε τι θα δούμε.....

....Το πρώτο λοιπόν ειναι αυτό η έννοια της χαρας, του βάρους της ευθυνης που κατ’ αρχήν λαμβανουνε και η χαρα περιμένει στην δεύτερη φάση που για καποιους ανθρώπους δεν θα έρθει ποτέ. Ειναι και μία ευθυνη η μαρυρία η δική μας.

Σίγουρα ισχύει αυτό και για να μιλήσουμε πρέπει πρώτα να βιώσουμε. Βίωμα και λόγος και μεσα στο παντρεμα αυτων των εννοιών, το βίωμα οδηγει σε ένα λόγο, ο οποίος ειναι και λόγος χαράς, ειναι μεστός λόγος, και λόγος συγκίνησης, λόγος που εχει νόημα και σημασία και προσκαλει αλλα και ο λόγος ειναι αυτός που θα προσκαλεσει κάποιον σε ένα βίωμα, σε έναν τρόπο ζωής που θα συμπαρασύρει με την καλή εννοια του όρου σε ένα ρυθμό. Ειναι λοιπόν ένα αιτούμενο η χαρά. Φυσικά ζούμε σε μια εποχή που παρουσιάζεται ως μία εποχή χαρούμενη, αλλά ευκολης χαράς που δεν χορταίνει τον άνθρωπο. Και τα νέα παιδιά εύκολα το καταλαβαίνουν αυτό.

(Έλα δεν αντέχω έξω να μαι πάλι
Έλα δε περνάω καλά με φίλους βράδυ
Έλα ήταν λάθος μου πως με κουράζεις
Έλα και μισώ την τόση ελευθερία

Έλα και σιχάθηκα να διασκεδάζω
Έλα δε μ' αρέσει άλλους να κοιτάζω
Έλα δεν με παίρνει άλλο πια να πίνω
Έλα τα 'χω παίξει και βαρέθηκα να ζω

Σου είπανε οι φίλοι
Πως με είδανε ωραία και κεφάτη
Να χορεύω με έναν τύπο που έχω κάτι

Που να ξέρουν πως δεν έχεις κλείσει μάτι
Με τα ρούχα πέφτεις μόνη στο κρεββάτι

Μια εικόνα είναι μόνο μια απάτη
Μου είπαν οι φίλοι πως σε είδανε ωραία και κεφάτη
Να χορεύεις με έναν τύπο που έχεις κάτι

Που να ξέρουν πως δεν έχω κλείσει μάτι
Μια εικόνα είναι μόνο μια απάτη
Με τα ρούχα πέφτω πάνω στο κρεββάτι
Μου παν οι φίλοι μου παν οι φίλοι πως σε είδανε ωραία και κεφάτη

Έλα και σιχάθηκα να διασκεδάζω
Έλα δεν μ' αρέσει άλλους να κοιτάζω
Έλα δε με παίρνει άλλο πια να πίνω
Έλα τα 'χω παίξει και βαρέθηκα να ζω
Έλα μου χει λείψει η ζεστή αγκαλιά σου
Έλα να ξεχάσω πάνω στη καρδιά σου
Έλα δε μπορώ κι αυτούς που 'χω μαζέψει)

(Ελεωνόρα Ζουγανέλη)

Η ίδια η εποχη καταλαβαίνει το πρόβλημα και σε κάποιες στιγμες θα το εκφράσει. Και έχουμε πραγματικα αυτό το χρέος να καταλαβουμε εμεις το τι έρχεται να μας παραδώσει η Εκκλησία. Μιλάμε για παράδοση και εδω ειναι το ζήτημα για το παλιό και το σημερινό και το προοδευτικό. Η Εκκλησία δεν εγκλωβίστηκε ποτε σε αυτά τα σχήματα. Πάντα ηταν ενα «νυν και αεί...» Η Θεία Λειτουργία ξεκινάει και κάθε φορά εχουμε την αίσθηση και την βεβαιότητα ότι είμαστε στο τωρα, γιατι είμαστε εμείς που κουβαλαμε τα προβλήματά μας, τις έννοιες μας και τους λογισμούς μας αλλά την ίδια στιγμή έχουμε την απόλυτη αίσθηση ότι κουβαλαμε και ανθρώπους που ηταν πριν από εμάς, βιώνουμε την πορεία του Χριστού μεσα στον κόσμο (μέσα στην Λειτουργία γεννιέται, διδασκει, σταυρώνεται, ανασταίνεται για μας) κια την ίδια στιγμή ζουμε και στα έσχατα. Μπαίνουμε στην Βασιλεια του Θεού. Όλα γινονται ένα τώρα, όλα γινονται νέα. Όλα γίνονται σε ένα σχήμα που δεν ειναι προσκολλήμένο ούτε στο παρελθόν ούτε στο μέλλον. Η πρόταση της Εκκλησίας και σήμερα αλλά και σε κάθε εποχή είναι, έλα να ζήσεις το σήμερα, ένα σήμερα χαράς και νοήματος. Ένα σήμερα το οποίο μπορει να σου δώσει απαντήσεις σε πράγματα που σε πονούν.....

....Έχουμε το μηνυμα της Αναστασης, δηλαδη το πως η ζωή μπορεί να απαλλαγει από τον θανατο. Άρα πρέπει να εισπραξει αυτο ο νέος ανθρωπος, να μην το στενεψει και ετσι να ερθει με φόρα ο νεος άνθρωπος αφου εκει υπάρχει μία απάντηση, ότι εκει έχει μία ελπίδα να στηριχθει αυτο που θέλει και αγαπα, να προχωρήσει και να μην αποριφθει....

....Το σημειο συνάντησης Εκκλησίας και κοινωνίας ηταν το κατηχητικό. Ήταν μία δομη που παρα τις δυσλειτουργίες της ή τις συζητήσεις που θα μπορούσαμε να κάνουμε δεν έπαυε να ειναι το σημείο συνάντησης. Ήταν ενας χώρος, μία κοινότητα η οποία άνοιγε θέματα εστω και με ενα τροπο λίγο παλιομοδίτικο ως πρός την μέθοδο της όχι ως προς τις αλήθειες της. Αυτην την στιγμη ειναι καιρός που η έννοια της κατήχησης μέσα στην Εκκλησία πάσχει, αμφισβητείτε αλλα και ο τρόπος που ξέραμε τον δρόμο αυτό μέχρι τώρα ειναι καποια στιγμή αδιέξοδος. Η κατήχηση πλέον αποτελει ένα κεφαλαιώδες θέμα στην ποιμαντική μας. Και υπάρχουν και νέοιτρόποι να πει κανείς αυτα που εχει να πει και να γίνει κατανοητός και αποδεκτός.....

....Το πρόβλημα της κατήχησης ξεκινάει και αυξάνει μέσα στα πλαίσια ότι η πορεία μας η εκκλησιαστική, η πορεία των σύγχρονων ανθρώπων όλο και περισσότερο γίνεται μία ατομική πορεία. Και τι είναι η κατήχηση; Να βάλω τα παιδιά μέσα σε μία κοινότητα εκκλησιαστική, σε ένα βίωμα που το οποίο βίωμα το εχουμε περιγραψει με λόγια. Πρέπει να τους μιλήσουμε και να τους εμπνεύσουμε για το πως ζησαν πριν απο εμας κάποιοι αλλοι και οι αγιοι, πως μας μιλησε και πως μας καλεσε ο Χριστός σε ένα βίο καινούργιο και ενα βίο χαράς. Όλα αυτά ειναι ο λόγος που υπάρχουν μεσα την Εκκλησία αλλα προϋποθέτει μία κοινότητα. Αν δεν συνηδειτοποιησουμε ότι πρέπει να συγκροτήσουμε κοινότητες. Αν δεν αιθανθούμε αυτήν την ανάγκη να στηρίξουμε ο ένας τον άλλον τοτε λεμε λόγια χωρίς πράξεις. Μεσα στην χαωτική ζωή μας ειναι ελπιδοφόρα κάποια σημαδια.

Το πρώτο λοιπόν που πρέιε να πουμε πέρα από τα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιησουμε ειναι το πως θα δημιουργηθούν παρέες παιδιών......

.....Η προσωπικη επαφή δεν αντικαθίσταται. Δεν μπορούμε από μακρυά θέλουμε το κοντά. Η Ενορία ειναι η ελπίδα. Πάντα ηταν αλλά τώρα πιά καλειται να παίξει ρόλους πολαπλούς. Στην υπόθεση ΕΝΟΡΙΑ θα κριθουν πολλά πράγματα της Ελληνικης κοινωνίας. Πάντως ειναι πολύ μεγαλη ευκαιρία με απλούς τρόπους τα φαινόμενα προσέλευσης πολλών παιδιών θα επαναληφθει μεσα από τον πόνο και την αποτυχία. Κάποτε ηταν εξ ανατροφής. Τωρα μεσα απο τον πόνο και την αποτυχία θα αναζητήσει κάτι που δεν διατίθεται πουθενά αλλού.

Δεν μπορω να κατανοήσω την Εκκλησία με άλλο τρόπο και όπου και αν έχω βρεθει όπου υπάρχει μία ζωντανη Ενορία τα πράγματα εχουν ελπίδα και προχωρούν με τα προβλήματα τους και οτιδήποτε άλλο. Υπάρχει ελπίδα και ειμαστε σε ένα χωρο, σε μια Μητροπολη που κινειται με γόνιμο προβληματισμο για τους νέους. Να διατηρήσουμς την ελπίδα και φυσικα αυτη η ελπίδα μπορει να εδραιωθεί μεσα από τον διάλογο. Μην σταματάμε να συζητάμε, πονάμε και ψαχνουμε να βρούμε. Ψαχνουν και τα παιδιά οπότε καπου θα συναντηθούμε.

Όπως σημερα που συναντιομαστε μεταξυ μας, μαζί με τον Χριστό επίσης και φυσικα κουβαλώντας και ο καθενας μας εκτός από τον εαυτο του και άλλους ακόμα.

Πάντα στα δυσκολα υπεραναπληρώνει η Χάρις και η Ελπίδα φόβους και πανικούς.

Το άθλημα των σχέσεων

Στα αποφθέγματα των Γερόντων ιστορείται ότι κάποτε ο Αββάς Μακάριος, πορευόμενος στην έρημο, συνήντησε τυχαία το κρανίο ενός ειδωλολάτρη ιερέα και εξαπορούμενος περί της πνευματικής καταστάσεως του απελθόντος ειδωλολάτρη, έκανε διάλογο κατά τον οποίο διατυπώθηκε μια θεμελιώδης πτυχή της ορθόδοξης διδασκαλίας σχετικά με τις διαπροσωπικές σχέσεις: «Κάθε φορά λοιπόν», λέει ο ειδωλολάτρης, «που σπλαχνίζεσαι εκείνους που είναι στην κόλαση, αυτοί παρηγορούνται λίγο». Τον ρώτησε ο Αββάς Μακάριος: «Και τι λογής παρηγοριά έχουν;». Και εκείνος απαντά: «Δεν είναι δυνατόν ο ένας να δει το πρόσωπο του άλλου, γιατί η ράχη του ενός είναι κολλημένη στη ράχη του άλλου. Όταν όμως προσεύχεσαι για εμάς, βλέπει εν μέρει ο ένας το πρόσωπο του άλλου».

Στο πολύ γνωστό αυτό κείμενο δηλώνεται ότι ο παράδεισος είναι η ικανότητα κοινωνίας. Αντίθετα η μοναξιά, η απομόνωση είναι κόλαση. Αυτή η προσέγγιση είναι απολύτως σύμφωνη με το λόγο του Κυρίου μας, ο οποίος θέτει ως κριτήριο σωτηρίας το πρόσωπο του ελαχίστου αδελφού μας, που εξεικονίζει τον Χριστό.

Η σωτηρία μας λοιπόν εξαρτάται από τον αδελφό μας. Αναζητώντας το περιεχόμενο της πνευματικής ζωής και του χριστιανικού ήθους, είναι σημαντικό να τονιστεί η αξία του προσώπου και η ικανότητα να βρίσκω τον Θεό μέσα από τον αδελφό μου, αλλά και την ουσία και την αξία του κάθε προσώπου μέσα από την εμπειρία του Θεού. Η πτώση εντοπίζεται στην αντικειμενοποίηση του προσώπου, την υποβάθμισή του σε άτομο και μονάδα, που γίνεται χρήσιμο για συμφέροντα και εξυπηρέτηση κάποιων σκοπών, όπου παύει να είναι κέντρο ο άνθρωπος, για τον οποίο σταυρώθηκε ο Χριστός.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε τι είναι σχέση: είναι το μοίρασμα του λόγου ύπαρξης, είναι κάτι παραπάνω από την ψυχολογική μου ανάγκη να γεμίζω τα συναισθηματικά μου κενά και ενδιαφέροντα. Είναι η κοινή αναζήτηση να βρω το νόημα της ζωής, να βρω το Θεό, πέρα από «θρησκευτικά» στερεότυπα, μέσα στο εκκλησιαστικό γεγονός. Είναι εντέλει η κοινή πορεία να νικηθεί ο θάνατος, που είναι η απουσία της αγάπης.

Αυτά δεν είναι φιλοσοφίες αλλά καθημερινή πράξη ζωής. Το τι περιεχόμενο έχει ο καθένας, ποιος είναι ο εσωτερικός του κόσμος, η ποιότητά του, βγαίνει στις σχέσεις του. Όταν είμαστε κενοί μέσα μας και δεν έχουμε δουλέψει με τον εαυτό μας, αυτό θα βγει και στις σχέσεις μας. Και δεν θα βοηθούσε καθόλου μια ανεπίγνωστη πνευματικότητα, οχυρωμένη σε θρησκευτικά καλούπια. Γι’ αυτό, δεν είναι παράξενο την ίδια παθογένεια σχέσεων που υπάρχει στον κοσμικό χώρο να τη συναντούμε και στο θρησκευτικό. Πέρα από την απουσία υπαρξιακού προσανατολισμού, οι σχέσεις συναντούν δυσκολίες και εμπόδια και εξαιτίας ψυχολογικών προβλημάτων ή διαταραχών, που χρήζουν ίασης.

Η πνευματική εμπειρία αλλά και η αναγνώριση και αντιμετώπιση προβλημάτων του χαρακτήρα, που μπορεί να έχουμε όλοι και πολλές φορές χωρίς την άμεση ευθύνη μας, είναι ο τρόπος να οικοδομήσουμε σχέσεις υγιείς, που θα μας ωριμάσουν, θα μας αναπτύξουν και θα μας οδηγήσουν σε οδούς σωτηρίας.

Για να μπορέσει κάποιος να θεωρήσει τον αδελφό του πολύτιμο και να σχετιστεί μαζί του, απαιτείται πρώτα ο ίδιος να εκτιμήσει τον εαυτό του, να βρει την προσωπική του αξία. Αυτό δεν είναι εγωισμός αλλά ότι αναγνωρίζω, εκτιμώ και ενεργοποιώ την αιώνια αξία που μου έδωσε ο Θεός, τα ιδιαίτερα χαρίσματα και την κλίση μου. Για να αγαπήσω τον εαυτό μου χρειάζεται να τον γνωρίσω. Ποιος όμως είναι ο εαυτός μου; Ποιος είμαι τελικά; Ποιος είμαι σημαίνει: ποιος είναι ο λόγος της ύπαρξής μου, ποιος ο προορισμός μου. Αλλά να καταλάβω και το χαρακτήρα μου, τα χαρίσματά μου, τις αδυναμίες μου και να δουλέψω.

Πολλές φορές τονίζουμε τι είναι αμαρτία, αλλά δε δείχνουμε και δεν εμπνέουμε τι είναι ζωή. Λέμε π.χ. ότι είναι αμαρτία οι προγαμιαίες σχέσεις κτλ - και ορθώς- αλλά δεν προτείνουμε τι είναι αγάπη. Και σε έναν κόσμο που πάσχει από την απομόνωση του διαδικτύου, το κλείσιμο και την κόλαση της μοναξιάς και είναι χαμένος στην άγνοια και το κενό, τι νόημα έχει ο έλεγχος και η επισήμανση της αμαρτίας; Αυτό έχει νόημα αν ο άνθρωπος έχει ήδη γευτεί τη ζωή. Αν ο νέος δεν έχει άλλο λόγο ζωής, το σάπιο μήλο ίσως είναι το μόνο που του μένει να τραφεί και να ψευτοζήσει. Η Εκκλησία είναι ιατρείο και οι ποιμένες πατέρες και όχι δικαστές των ανομιών. Όταν γλυκανθεί ο άνθρωπος από την αγάπη του Χριστού, από τη χαρά της ζωής και βρει πόσο σημαντικός είναι και ποιες οι διαστάσεις και η αξία του, τότε έχει λόγο και δύναμη να αγωνιστεί, να δώσει και να πάρει αγάπη και να ανοιχτεί σε κάθε άνθρωπο. Να μπορέσει να σχετιστεί ουσιαστικά και να του μεταφέρει ένα άλλο μήνυμα από αυτό που προβάλλει η λογική του κόσμου, που είναι η κυριαρχία και η εκμετάλλευση.

Ο Χριστός με αποδέχεται, παραβλέπει και τα μεγαλύτερα αμαρτήματά μου και μου λέει «μη φοβάσαι, προχώρα» και με προσκαλεί να είμαι ενωμένος μαζί Του. Τον κοινωνώ, είναι «κολλητός μου», είναι το παν, είναι «όλα τα λεφτά». Γευόμενος το Χριστό κατανοώ βιωματικά τι σημαίνει σχέση, αγάπη. Μου μορφώνει κοινωνική συνείδηση, με κάνει κοινωνικό, να «μπορώ με όλους». Γίνομαι ευφυής, έξυπνος, μπαίνω στη θέση του άλλου. Όπως καθρεφτίζομαι και ακτινογραφούμαι στο Χριστό, έτσι μπορώ βαθύτερα να ακτινογραφώ και τους άλλους, όχι για να τους ελέγχω, αλλά για να τους αναπαύω, να ειρηνεύουμε, να συγχωρούμε, να προχωρούμε. Ο άλλος είναι ευλογία, δεν είναι απειλή. Ο άλλος είναι ο Χριστός εν ετέρα μορφή. Είναι η ζωή μου, δε ζω χωρίς τον άλλο.

Ο μακαριστός Ν. Πεντζίκης, εκφράζοντας το ευαγγελικό και εκκλησιαστικό ήθος, μας λέει: «Είμαστε φτωχοί σε αποτέλεσμα όταν λογαριαστούμε ο καθένας χωριστά». «Αδελφέ μου, ποιο νόημα θα είχε η ταπεινή υπόστασή μου, αν έπαυα να σε βλέπω; Πώς θα μπορούσα να δικαιώσω τον ανώμαλο βίο μου, αν κάθε μέρα δεν με ενίσχυες με το χαιρετισμό σου; Αυτή μου η αντίληψη μου επιτρέπει να σας παρουσιαστώ, έστω και χωλός, έστω και στηριζόμενος σε δεκανίκια ξένα, για να μη σωριαστώ χάμω. Δεν μπορώ να αρνηθώ τον οποιονδήποτε, όπου κι αν στέκει, όποιος κι αν είναι. Πηγαίνω με όλους, γίνομαι ό,τι θέλει ο καθένας». Και συνεχίζει ο πεζογράφος της Θεσσαλονίκης: «Η μοναξιά με πειράζει. Γι’ αυτό άρχισα την επίκληση: αδελφοί! Μήπως και γίνει το θαύμα και συνταιριάξω με τους πλαϊνούς μου, αλλά πώς; Εξακολουθώ να είμαι υπερήφανος και δεν είναι ρούχο η υπερηφάνεια να την αποβάλεις εύκολα. Μαζί της θα αποβάλεις ένα μέρος του εαυτού σου. Να παραιτηθείς από πάρα πολλά. Μόνο έτσι συνδέεσαι με το άλλο πρόσωπο, με τον πλαϊνό σου».

Ο Χριστός με βοηθάει να ξεπεράσω τις ανασφάλειες και τις μειονεξίες μου. Μπορεί όμως να μη ζούμε έτσι τη χάρη του Θεού, να είμαστε ακόμη σε πορεία ή να έχουμε κάποια ζητήματα προσωπικότητας-σκόλοπες- είτε από κληρονομικό παράγοντα είτε από το περιβάλλον είτε από προσωπική μας ευθύνη είτε απ’ όλα. Τότε χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα παράλληλα με την πνευματική τροφοδοσία.

Να δούμε μερικές περιπτώσεις ώστε να γίνουμε πιο πρακτικοί. Κάποιος μπορεί να είναι ανασφαλής, να μην πιστεύει στον εαυτό του, να μην μπορεί εύκολα να σχετιστεί και ίσως να εντάσσεται στην Εκκλησία, γιατί είναι ένας χώρος όπου μπορεί χωρίς απαιτήσεις και άγχος να ενταχθεί και να βρει ένα ρόλο. Η ένταξή του στην Εκκλησία χωρίς επίγνωση δεν κάνει κάποιον ικανό για ισορροπημένες σχέσεις. Ο ανασφαλής δεν εμπιστεύεται εύκολα, δεν εκθέτει τον πραγματικό του εαυτό και την αλήθεια του και γίνεται καχύποπτος και ερμηνεύει λάθος πολλά γεγονότα. Είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσει τη δυσκολία του, να την αντιμετωπίσει και όχι να την μπερδεύει με τα πνευματικά. Η πνευματική ζωή να μην είναι το καμουφλάρισμα τέτοιων προβλημάτων. Αναγνωρίζω τη δυσκολία μου, ζητώ βοήθεια, κάνω τον αγώνα μου και με τη χάρη του Θεού, μετέχοντας στα Μυστήρια, η δυσκολία μου με εξελίσσει και γίνεται η αφορμή να δω πολλά πράγματα, να βρω την αλήθεια και την αγάπη του Θεού. Είμαι τότε ένας άνθρωπος που μπορώ να σχετιστώ, να αγαπήσω και να αγαπηθώ, δεν αμύνομαι, δεν επιτίθεμαι, δεν έχω τακτικές, είμαι αυθεντικός, η ζωή μου και ο άλλος γίνονται ευλογία και δοξολογία. Ξέρω να αθλούμε στις σχέσεις με λόγο.

Ας δούμε έναν εκκεντρικό και ναρκισσιστή. Αυτός θεωρεί ότι είναι το κέντρο του κόσμου, ζει έναν ψευδή εαυτό και φαντασιώνεται ότι είναι κάτι μοναδικό. Βέβαια, πίσω από αυτό κρύβει το ότι πραγματικά δεν εκτιμά τον εαυτό του και γι’ αυτό τον φαντάζεται σαν κάτι μοναδικό. Πώς ένας τέτοιος να σχετιστεί; Σχέση εννοεί όλοι να υπηρετούν τις ανάγκες του και να τρέφουν τη φιλαυτία του. Λειτουργεί με τακτικισμούς για να αιχμαλωτίζει τους ανθρώπους κοντά του. Τους γοητεύει και μετά τους χειρίζεται. Δεν μπορεί να τους δει ως πρόσωπα. Είναι κακοποιητής. Ποτέ δε σχετιζόμαστε με τέτοιους ανθρώπους. Χρειάζεται πολύς πόνος και κόπος να σπάσει το τείχος του εγωισμού. Είναι από τις πιο παθολογικές καταστάσεις. Ο Θεός να βάλει το χέρι του. Μόνο το αδιέξοδο μπορεί να βοηθήσει, εφόσον οδηγήσει στη συντριβή. Για το Θεό τα πάντα είναι δυνατά. Χρειάζεται όμως προσοχή γιατί αυτό το πρόβλημα δύσκολα διακρίνεται, ιδίως όταν λάβει το θρησκευτικό προσωπείο. Μέσα στον εκκλησιαστικό χώρο πολλές φαινομενικά «πνευματικές» συμπεριφορές είναι παθογενείς, όπως οι ακρότητες, ο φανατισμός, η ψευδής ευλάβεια, η αυτοδικαίωση κτλ.

Η ταπείνωση, η αγάπη του Χριστού, το γνήσιο ευαγγελικό ήθος είναι που οικοδομούν σχέσεις. Η σχέση πρωτίστως είναι άθλημα ενάντια στον παλαιό μεταπτωτικό μας άνθρωπο, της ιδιοτέλειας, της φιλαυτίας, της απαίτησης, της γκρίνιας, της έχθρας, της σύγκρουσης, της σύγκρισης, της ζήλειας. Μου έλεγε ένας αγιορείτης: «Παπά μου, όλοι τη δικαίωσή μας ψάχνουμε. Όταν αρχίσουμε να λαμβάνουμε υπόψιν μας και τη δικαίωση του άλλου, το καλό του, τη χαρά του, τότε αρχίζει η σχέση». Για να μπορέσει κάποιος να σχετιστεί, χρειάζεται να είναι έτοιμος να παλέψει με όλα του τα πάθη, να πολεμά τον κακό του εαυτό, τον παλαιό άνθρωπο. Σχέση δεν είναι ο άλλος να υπηρετεί τις ιδιοτροπίες μου για να αποδεικνύει ότι με αγαπά. Η σχέση προϋποθέτει όχι απλά να τα βρούμε με τον εαυτό μας αλλά να έχω χαρά και ελπίδα και αυτή να μεταδίδω. Για να γίνει αυτό, χρειάζεται να έχω εσωτερική άνεση και ελευθερία. Οι πιο πολλοί άνθρωποι πάσχουμε από φόβους, άγχη, ψυχαναγκασμούς, καταθλιπτικά επεισόδια, γιατί μας πιέζουν διάφορα: τα πρέπει μας, οι στόχοι μας, τα «όνειρά» μας, η εικόνα μας-και στο τέλος δε ζούμε. Ο καθένας μέσα σ’ αυτή τη μιζέρια του προσπαθεί να γαντζωθεί από κάποιον για να βρει λύτρωση. Έτσι, δημιουργούνται παθογενείς σχέσεις προσδοκιών, σκοπιμότητας και εξάρτησης. Ο άλλος γίνεται το ναρκωτικό μου, το παυσίπονό μου, ο υπηρέτης των αναγκών μου και όχι το πρόσωπο με το οποίο κοινωνούμε τη χαρά και την ελπίδα.

Για να μην πιέζω και να μην έχω απαιτήσεις από τον άλλο, χρειάζεται να μην πιέζω τον εαυτό μου να γίνω κάτι άλλο από αυτό που είμαι για να νιώθω σημαντικός. Να είμαι εσωτερικά ελεύθερος και να χαίρομαι αυτό που είμαι και μου δόθηκε. Να δούμε τη ζωή μας όπως λέει ο Άγιος Πορφύριος «απαλά και ήρεμα». Έτσι θα γίνουμε δημιουργικοί. Όσο λέω γιατί… όσο γεμίζω με σκέψεις και λογισμούς, όσο κατηγορώ τον εαυτό μου και μιζεριάζω, τότε αυτοακυρώνομαι, απομονώνομαι και δεν είμαι ικανός για σχέση.

Όπως γκρινιάζω για τον εαυτό μου, θα γκρινιάζω και στον άλλο, όσο πιέζω τον εαυτό μου, έτσι θα πιέζω και τον άλλο, θα γίνομαι τοξικός και θα απομακρύνονται όλοι από κοντά μου. Ο αγώνας μου είναι να γίνω ελκυστικός και αξιαγάπητος. Τέτοιος είναι ο άνθρωπος που έχει εναποθέσει όλες του τις ελπίδες στο Χριστό, κάνοντας και το δικό του αγώνα. Αν βρούμε τη χαρά και το φως μέσα μας, αν ανοιχτεί η καρδιά μας στο Χριστό και αποδεχτούμε απλά αυτό που είμαστε χωρίς αντίδραση, τότε θα μας χαίρονται όλοι, θα μας καμαρώνουν, θα μας θέλουν στη ζωή τους. Το καλύτερο κήρυγμα και η μαρτυρία στον κόσμο είναι να γίνουμε άνθρωποι φωτεινοί, χαριτωμένοι, να εκπέμπουμε αποδοχή, ελπίδα, επιείκεια. Ποιος δε θα ήθελε τέτοιον άνθρωπο στη ζωή του; Η ζωή μαζί με το Χριστό έχει ομορφιά. Λέει ο Ντοστογιέφσκι «η ομορφιά θα σώσει τον κόσμο». Δεν είναι πρόβλημα τα λάθη μας, οι δυσκολίες μας, οι αποτυχίες μας, τα ψυχολογικά μας. Πρόβλημα είναι ότι δεν πιστέψαμε ότι μαζί με το Χριστό όλα αυτά μεταποιούνται. Πνευματικός άνθρωπος είναι αυτός που κάνει με όλους, που μπορεί και σπάει τα τείχη της μοναξιάς του και βρίσκει λόγο σχέσης με τον καθένα, ακόμη και με τον άπιστο, αυτόν που νομίζει ότι δεν πιστεύει στο Χριστό. Ο άλλος είναι ο καθρέφτης μας. Είναι το μέτρο της υγείας μας ή της ασθένειάς μας. Ο θυμός, η κατάκριση, η ζήλεια, η καχυποψία, η απαίτηση, το παράπονο, ο φόβος, η δειλία, το άγχος, η κατάθλιψη είναι μερικά συμπτώματα της νοσηρότητάς μας στις σχέσεις. Ενώ η επιείκεια, η κατανόηση, η συγχωρητικότητα, η αποδοχή, η ελπίδα, ο σεβασμός, η απλότητα είναι μερικά γνωρίσματα του ανθρώπου που ξέρει να σχετίζεται, γιατί έχει βρει το Χριστό.

«Ορθόδοξες διαχρονικές απαντήσεις σε σύγχρονους προβληματισμούς των νέων μέσα από τον Ακάθιστο Ύμνο»

Γεώργιος Πιτσινέλης

Σεβασμιώτατε Ποιμενάρχα της θεοσώστου Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας κύριε Ιερώνυμε,

Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κύριε Ιουστίνε,

Σεβαστή χορεία των Πατέρων, Μοναχών και Μοναζουσών,

Αξιότιμοι εκπρόσωποι των πολιτικών και δημοτικών αρχών και φορέων,

Αξιότιμοι συνάδελφοι της εκπαιδευτικής κοινότητας,

Αγαπητοί φοιτητές και μαθητές,

Κυρίες και κύριοι,

Καταρχήν εκφράζω τα θερμά μου συγχαρητήρια για την εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία του σεπτού Ποιμενάρχη μας, της διοργάνωσης του παρόντος συνεδρίου που εντάσσεται στο ανύστακτο ενδιαφέρον του και στην πατρική του αγάπη για τη νεολαία, το μέλλον του τόπου μας. Επίσης εκφράζω τις καρδιακές μου ευχαριστίες για την ιδιαιτέρως τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχω στο συνέδριο, συμβάλλοντας από τη θέση του δασκάλου στον διάλογο με τους νέους. Τέλος, εκφράζω την ευαρέσκεια και χαρά μου για την εντυπωσιακή παρουσία σήμερα εδώ των νέων ανθρώπων, που φανερώνει την αγάπη τους για την Εκκλησία και την υψηλή πνευματικότητά τους, το οποίο βεβαίως είναι αποτέλεσμα της αγωγής που λαμβάνουν από την οικογένεια, τους δασκάλους και την τοπική εκκλησία με την καθοδήγηση του φωτισμένου Μητροπολίτη της.

Αρχικά, οφείλω να τονίσω το αυτονόητο. Ο λόγος της Εκκλησίας, που είναι ο λόγος του Ιδρυτή της του Κυρίου μας Ιησού Χριστού, είναι ανέκαθεν διαχρονικός, σύγχρονος και επίκαιρος και απαντάει σε όλα τα ερωτήματα και τους προβληματισμούς των ανθρώπων, κάθε ηλικίας, και βεβαίως των νέων. Η προϋπόθεση για να λάβουμε τις απαντήσεις που χρειαζόμαστε είναι να ανοίξουμε τις καρδιές μας και να ενστερνιστούμε όσα μας διδάσκει η Εκκλησία.

Η Εκκλησία στο πέρασμα των αιώνων μετέφερε το χριστιανικό μήνυμα με διάφορους τρόπους. Κυρίαρχη θέση στη διάδοση του μηνύματος αυτού είναι το κήρυγμα, το οποίο λαμβάνει διάφορες μορφές. Μια από αυτές τις μορφές είναι ο ποιητικός λόγος. Στο στενό χρονικά πλαίσιο μιας ανακοίνωσης σε συνέδριο, ασφαλώς δεν είναι δυνατόν να αναπτυχθούν εις πλάτος όλα αυτά. Απλώς τα σημειώνω εντελώς επιγραμματικά εν είδει προλόγου. Επίσης διευκρινίζω ότι θα προσπαθήσω να μιλήσω με λόγο, όχι τόσο επιστημονικό όσο λόγο κατανοητό από τα παιδιά που δεν έχουν εντρυφήσει στα θέματα αυτά.

Ο ποιητικός λόγος στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας αφενός συντελεί κυρίως στην εξύμνηση, στη δοξολογία του Θεού και στην απόδοση τιμής στην Παναγία και τους Αγίους και αφετέρου στη μετάδοση του θείου λόγου στους πιστούς. Η ποίηση πάντοτε σε κάθε μορφή της, ακούγεται περισσότερο ευχάριστα, εντυπώνεται ευκολότερα στη μνήμη, με τη συνδρομή των σχημάτων λόγου, της ρυθμικότητας και μουσικότητας και λοιπών μηχανισμών. Στο πλαίσιο αυτό, για την ικανοποίηση των αναγκών της Εκκλησίας, γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στο Βυζάντιο η Υμνογραφία. Σπουδαίο είδος αυτής είναι ο Ύμνος, που κυριάρχησε τον 6ο αιώνα με τον σπουδαίο ποιητή Ρωμανό Μελωδό. Το είδος του Ύμνου στη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας αντικαταστάθηκε λίγους αιώνες αργότερα από τον Κανόνα, το δεύτερο σπουδαίο υμνογραφικό είδος. Ο Κανόνας είναι αυτός που χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα από την Εκκλησία μας. Από τον Ύμνο έχει επιβιώσει εν χρήσει μόνο το προοίμιο και ο πρώτος οίκος.

Βασικά μοναδικά μορφολογικά χαρακτηριστικά του Ύμνου είναι το προοίμιο και οι οίκοι, δηλαδή οι στροφές του, η ακροστιχίδα, που είναι κυρίως μια φράση που σχηματίζεται από τα αρχικά γράμματα όλων των οίκων, το εφύμνιο, που είναι ο σταθερά επαναλαμβανόμενος τελευταίος στίχος κάθε οίκου, και το ρυθμοτονικό μέτρο, που είναι ένα και μοναδικό σε κάθε ύμνο.

Μετά την πολύ σύντομη αυτή εισαγωγή, ας περάσουμε στο κείμενο που επιλέξαμε να σας παρουσιάσουμε και από το οποίο θα προσπαθήσουμε να αντλήσουμε απαντήσεις σε προβληματισμούς των νέων. Το κείμενο αυτό είναι ο Ακάθιστος Ύμνος. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ύμνους, ίσως ο σημαντικότερος, της βυζαντινής υμνογραφίας. Χαρακτηριστικό είναι ότι αποτελεί τον μοναδικό ύμνο που ψάλλεται ολόκληρος μέχρι τις μέρες μας.

Ο Ακάθιστος Ύμνος είναι αφιερωμένος στην μεγάλη θεομητορική εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Το συναξάριο που αναφέρεται στον Ακάθιστο (διαβάζεται το Σάββατο της 5ης εβδομάδος της Μ. Τεσσαρακοστής) συνδέει τον ύμνο με τα γεγονότα του έτους 626, επί αυτοκράτορος Ηρακλείου. Συγκεκριμένα, την ώρα που ο αυτοκράτορας έλειπε από την Κωνσταντινούπολη σε εκστρατεία, η πόλη δέχθηκε επίθεση και πολιορκήθηκε από Σλάβους και Αβάρους. Ελλείψει του αυτοκράτορα, ανέλαβε την οργάνωση της υπεράσπισης της πόλης ο πατριάρχης Σέργιος, με τη βοήθεια υποτυπώδους φρουράς. Πράγματι, οι επιτιθέμενοι εξαναγκάσθηκαν σε υποχώρηση. Η σωτηρία της πόλης αποδόθηκε σε θαυματουργική παρέμβαση της Παναγίας, της προστάτιδας της πόλης. Έτσι οι κάτοικοί της συγκεντρώθηκαν στον ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, όπου έψαλαν προς τιμήν της Παναγίας όρθιοι ολονύκτια ευχαριστία. Από εκεί έλαβε το όνομά του ο Ακάθιστος Ύμνος.

Όπως και εμείς σήμερα αφιερώνουμε σκέψη, χρόνο και χρήματα προκειμένου να επιλέξουμε ένα όμορφο, ξεχωριστό και πολύτιμο δώρο, τόσο στη μορφή όσο και στο περιεχόμενό του, ως έμπρακτη ένδειξη της αγάπης, της ευγνωμοσύνης, της ικανοποίησής μας, έτσι και τότε η Κωνσταντινούπολη επέλεξε να προσφέρει στην ευεργέτιδά της Παναγία τον Ακάθιστο Ύμνο, το ωραιότερο, το πιο ξεχωριστό δώρο σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη σωτηρία της. Και πράγματι ήταν το πιο ξεχωριστό, το πιο κομψό, γιατί ξεχώριζε από όλους τους άλλους Ύμνους. Ας δούμε, εν τάχει, τις διαφοροποιήσεις αυτές.

Και ο Ακάθιστος αποτελείται από προοίμιο και οίκους. Όμως, σε αντίθεση με ένα τυπικό ύμνο, ο Ακάθιστος έχει δύο προοίμια. Το πρώτο προοίμιο είναι το Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς… και το περιεχόμενό του αναφέρεται στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου. Το δεύτερο είναι το γνωστό Τῇ Ὑπερμάχῳ στρατηγῷ…, το οποίο συνδέεται με τα προαναφερθέντα γεγονότα της πολιορκίας της Κωνσταντινούπολης. Επίσης, η ακροστιχίδα του Ακαθίστου είναι αλφαβητική (δηλαδή τα αρχικά γράμματα των οίκων σχηματίζουν την αλφαβήτα), σε αντίθεση με τη μεγάλη πλειοψηφία των άλλων ύμνων, που όπως είπαμε είναι φραστική. Η επιλογή της αλφαβητικής ακροστιχίδας δεν είναι τυχαία, καθώς ο ίδιος ο Κύριος λέγει ότι Εκείνος είναι το Α και το Ω. Περαιτέρω, σε όλους τους άλλους ύμνους, όλοι οι οίκοι ενός ύμνου έχουν το ίδιο αριθμό στίχων. Αντίθετα, στον Ακάθιστο οι οίκοι χωρίζονται σε δύο ομάδες, εναλλάξ, στους περιττούς (μονούς: Α, Γ, Ε κλπ) και στους άρτιους (ζυγούς: Β, Δ, ΣΤ κλπ). Οι περιττοί έχουν μεγαλύτερη έκταση σε σχέση με τους άρτιους. Συγκεκριμένα, όλοι οι άρτιοι έχουν 5 στίχους + 1 (εφύμνιο) = 6, ενώ όλοι οι περιττοί έχουν 5 στίχους + 12 επιπλέον στίχους + 1 (εφύμνιο) = 13, που περιέχουν τους Χαιρετισμούς στην Παναγία. Οι άρτιοι δεν περιέχουν Χαιρετισμούς. Επιπρόσθετα, σε αντίθεση με όλους τους άλλους ύμνους, στον Ακάθιστο δεν έχουν όλοι οι οίκοι το ίδιο εφύμνιο. Οι περιττοί οίκοι (που όπως είπαμε είναι εκτενέστεροι και περιέχουν τους Χαιρετισμούς) έχουν εφύμνιο το Χαῖρε, νύμφη ανύμφευτε· ενώ οι άρτιοι οίκοι έχουν εφύμνιο το Ἀλληλούια (δηλαδή αινείτε τον Κύριο).

Εξάλλου και η διαπραγμάτευση του θέματος του Ακαθίστου, δηλαδή ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, δεν είναι ενιαία. Συγκεκριμένα, ο Ύμνος μπορεί να διακριθεί σε 2 ενότητες. Η πρώτη ενότητα, που αποτελείται από τους 12 πρώτους οίκους, είναι αφηγηματική. Με βάση το ευαγγελικό κείμενο, το οποίο δεν ακολουθείται κατά λέξη, αλλά εμπλουτίζεται με ποιητική ελευθερία και λυρισμό, ο ποιητής αρχίζει την αφήγηση με τον Χαιρετισμό του αρχαγγέλου Γαβριήλ στην Θεοτόκο, ομιλεί για την επίσκεψη της Παρθένου στην Ελισάβετ, για τις υποψίες του μνηστήρα της Παρθένου Ιωσήφ, για την προσκύνηση του Κυρίου από τους ποιμένες και τους μάγους, για τη φυγή του Χριστού στην Αίγυπτο και φτάνει μέχρι και την Υπαπαντή του Χριστού. Η δεύτερη ενότητα έχει χαρακτήρα θεολογικό, δογματικό. Αναλύεται πώς η ενσάρκωση του Χριστού δημιουργεί τη Νέα Κτίση. Γίνεται λόγος για την άσπορο σύλληψη και ενανθρώπηση του Χριστού, για τη θεία και την ανθρώπινη φύση του Χριστού, τη θέωση των ανθρώπων. Ο ύμνος ολοκληρώνεται με την επίκληση στη Θεοτόκο Ὦ πανύμνητε Μῆτερ…, με την οποία αναδεικνύεται η θεομητορική αξία της Θεοτόκου.

Πέρα από αυτές τις διαφοροποιήσεις έναντι όλων των άλλων Ύμνων, ο Ακάθιστος είναι στολισμένος στον μέγιστο βαθμό με σχήματα λόγου, εικόνες, παρομοιώσεις, μεταφορές, ομοιοτέλευτα, πολλά από τα οποία έχουν διατηρηθεί ως φράσεις ή ως ποιητικές πρακτικές μέχρι σήμερα. Όλα αυτά τα στοιχεία, όπως είπαμε, κάνουν τον Ακάθιστο Ύμνο ξεχωριστό δώρο, ξεχωριστό μνημείο του λόγου, και για αυτό μέχρι σήμερα τον ακούμε ολόκληρο στις εκκλησίες μας αλλά και τον χρησιμοποιούμε και κατ’ ιδίαν σε κάθε δύσκολη περίσταση.

Για τους παραπάνω λόγους επιλέξαμε να αντλήσουμε από το μοναδικό αυτό κείμενο απαντήσεις και μηνύματα για καίριους προβληματισμούς των νέων αλλά και όλων μας.

Πρωταρχικό ερώτημα σήμερα που «βομβαρδίζονται» οι νέοι από πολλούς «σωτήρες», «σοφούς», από πολλές ιδεολογίες που υπόσχονται πολλά και «ελκυστικά»: Σε ποιον στηριζόμαστε και σε ποιον εμπιστευόμαστε τις ζωές μας και γιατί; Ας ψάξουμε την απάντηση στο κείμενο του Ακαθίστου. Γράφει στον οίκο ιη΄:

Σῶσαι θέλων τὸν κόσμον, ὁ τῶν ὅλων Κοσμήτωρ, πρὸς τοῦτον αὐτεπάγγελτος ἦλθε· καὶ ποιμὴν ὑπάρχων ὡς Θεός, δι᾿ ἡμᾶς ἐφάνη καθ᾿ ἡμᾶς ἄνθρωπος· ὁμοίῳ γὰρ τὸ ὅμοιον καλέσας, ὡς Θεὸς ἀκούει· Ἀλληλούϊα.

Ο οίκος αναφέρεται στην εκούσια πρωτοβουλία του Θεού να ταπεινωθεί με τη θέλησή του γινόμενος άνθρωπος, και στον σκοπό αυτής της ταπείνωσης, που είναι η σωτηρία του κόσμου (σῶσαι θέλων), των ανθρώπων. Η αγάπη του Θεού προς το δημιούργημά του γίνεται επιθυμία για τη σωτηρία του. Θέλων, αὐτεπάγγελτος: Ο Θεός, όπως είπαμε, από την αγάπη του για τον άνθρωπο επιθύμησε να τον σώσει, κινούμενος από μόνος του. Δεν απαίτησε την ταπείνωση των ανθρώπων. Δεν περίμενε να τον παρακαλέσουν, να τον ικετεύσουν, να πέσουν στα πόδια του, για να τους σώσει. Ταπεινώθηκε ο ίδιος. Η χριστιανική πίστη είναι διαφορετική από τη στρεβλή εικόνα που παρουσιάζεται σήμερα. Ο Θεός δεν είναι ο σκληρός τιμωρός. Είναι όμως το παράδειγμα προς μίμηση. Έτσι κι εμείς πρέπει από αγάπη προς τον συνάνθρωπο, τον όμοιό μας, να προστρέχουμε εθελουσίως, αὐτεπαγγέλτως, να βοηθάμε κι όχι να τον αντιμετωπίζουμε εγωιστικά και αφ’ υψηλού, θέλοντας να ταπεινώσουμε πρώτα τον άλλο, ως προϋπόθεση για να τον βοηθήσουμε. Ο Θεός ἦλθε πρὸς τοῦτον, δεν περίμενε πρώτα να προσέλθει εκείνος προς τον Θεό. δι’ ἡμᾶς – καθ’ ἡμᾶς: Με τον πρώτο εμπρόθετο δηλώνεται ο σκοπός της ενανθρωπήσεως: για μας. Με τη δεύτερη δηλώνεται η θεολογική ερμηνεία της ενανθρωπήσεως. Ο Θεός έγινε ένας άνθρωπος, σύμφωνα με εμάς, ίδιος με εμάς, όμοιος με εμάς. ὁμοίῳ - τὸ ὅμοιον: Επανάληψη, για να τονιστεί ότι ο άνθρωπος έγινε καθ’ ὁμοίωσιν του Θεού, αλλά και ότι ο Θεός ομοιώθηκε με τον άνθρωπο, γενόμενος άνθρωπος. Καλέσας: Ο Θεός προσκαλεί τον άνθρωπο για τη σωτηρία του (ὅστις θέλει ὀπίσω μου ἐλθεῖν). Δεν επιβάλλει τίποτα. Σημασία όμως έχει επίσης και το ότι προσκαλεί τον όμοιό του, δεν προσκαλεί τον κατώτερό του. Αν σε προσκαλέσει ένας ανώτερος, μπορεί και να αποδεχτείς την πρόσκληση από φόβο. Αν όμως σε προσκαλέσει ο ισότιμός σου, ένας φίλος σου, έχεις τη δυνατότητα ελεύθερα να του πεις πχ. σήμερα δεν μπορώ, δεν έρχομαι. Όμως κι ο Θεός δεν σώζει αφ’ υψηλού, άνευ κινδύνου, εκ του ασφαλούς. Μπαίνει ως όμοις στο πρόβλημα, αναλαμβάνει τους ίδιους κινδύνους, δοκιμάζει τον πόνο μέχρι θανάτου.

Επίσης στον οίκο κβ΄ γράφει: Χάριν δοῦναι θελήσας, ὀφλημάτων ἀρχαίων, ὁ πάντων χρεωλύτης ἀνθρώπων, ἐπεδήμησε δι᾿ ἑαυτοῦ, πρὸς τοὺς ἀποδήμους τῆς αὐτοῦ χάριτος· καὶ σχίσας τὸ χειρόγραφον, ἀκούει παρὰ πάντων οὕτως· Ἀλληλούϊα.

Ο ποιητής στον οίκο αυτό χρησιμοποιεί μια έντονη μεταφορά, για να δηλώσει την εθελούσια προσφορά του Θεού στο ανθρώπινο γένος. Το προπατορικό αμάρτημα, γενικότερα η αμαρτία, παρομοιάζεται με ένα αρχαίο χρέος που ακολουθεί και βαραίνει τον άνθρωπο. Ο Θεός έρχεται και διαγράφει, σκίζει αυτό το χρεόγραφο κι έτσι απαλλάσσει τον άνθρωπο από αυτό το βάρος. Μάλιστα το σχίσας χρησιμοποιείται για να δηλωθεί το ολοκληρωτικό, το οριστικό, το μόνιμο της απαλλαγής. Ο ποιητής επιλέγει μια οικεία δυσμενή κυριολεκτική κατάσταση για το ακροατήριό του, που μαστίζεται από δυσβάσταχτα χρέη (σε όλες τις εποχές, όπως και σήμερα), για να περιγράψει όσο πιο παραστατικά γίνεται αυτή την προσφορά του Θεού. Οι άνθρωποι αναμένουν τον λυτρωτή και των κυριολεκτικών χρεών τους αλλά και των μεταφορικών, των πνευματικών. Ο ποιητής συνδυάζει αυτές τις δύο καταστάσεις με ποιητική ευστοχία. ἐπεδήμησε - ἀποδήμους: παρήχηση (μέσω του κοινού β΄ συνθετικού), αντίθεση: δηλώνεται η αντιθετική κίνηση, ο Θεός προσεγγίζει τον άνθρωπο, ο άνθρωπος απομακρύνεται από τον Θεό. Δι’ ἑαυτοῦ: Ο ποιητής επισημαίνει ότι ο Θεός, από την αγάπη του προς τον άνθρωπο, πήγε προς εκείνον με δική του πρωτοβουλία. Ο Θεός προσεγγίζει τον άνθρωπο, παρότι ο δεύτερος απομακρύνεται από τον πρώτο. Δεν στέκεται εγωιστικά λέγοντας «ας έρθει εκείνος πίσω σε μένα, αφού μόνος του φεύγει. Ας μετανιώσει και ας γυρίσει πίσω. Ας έρθει να μου ζητήσει συγγνώμη. Εκείνος έφυγε, δεν θα τον κυνηγήσω να γυρίσει». Είναι φράσεις που συνήθως ακούμε ή και χρησιμοποιούμε κι εμείς. Όμως ο Θεός μας δείχνει τον ορθό δρόμο της αγάπης. Προσεγγίζουμε μόνοι μας τον πάσχοντα ή τον πταίσαντα σε σφάλμα συνάνθρωπο, για να τον βοηθήσουμε να λυτρωθεί. Πέρα από αυτό όμως, δηλώνεται και κάτι άλλο σημαντικό. Ο Θεός έρχεται ο ίδιος αυτοπροσώπως να σώσει τον άνθρωπο, ταπεινώνεται και θυσιάζεται ο ίδιος από την αγάπη του, δεν το κάνει δι’ αντιπροσώπου. Δεν στέλνει άλλον, πχ. ένα άγγελο, μένοντας ο ίδιος στην «ασφάλεια του ουρανού».

Στο Προοίμιο σημειώνεται: Ὁ κλίνας τῇ καταβάσει τοὺς οὐρανούς, χωρεῖται ἀναλλοιώτως ὅλος ἐν σοί… Στον οίκο ιδ΄: διὰ τοῦτο γὰρ ὁ ὑψηλὸς Θεός, ἐπὶ γῆς ἐφάνη ταπεινὸς ἄνθρωπος, βουλόμενος ἑλκύσαι πρὸς τὸ ὕψος, τοὺς αὐτῷ βοῶντας· Ἀλληλούϊα. Στον οίκο ιε΄: Ὅλος ἦν ἐν τοῖς κάτω, καὶ τῶν ἄνω οὐδόλως ἀπῆν, ὁ ἀπερίγραπτος Λόγος, στον οίκο ιστ΄: τὸν ἀπρόσιτον γὰρ ὡς Θεόν, ἐθεώρει πᾶσι προσιτὸν ἄνθρωπον.

Κι εδώ τονίζεται η εθελούσια προσφορά του Θεού να πλησιάσει ο ίδιος τους ανθρώπους, να ταπεινωθεί, προκειμένου να τους σώσει, προσφερόμενος ολοκληρωτικά στον σκοπό αυτό. Ο Θεός από αγάπη προς τον άνθρωπο τον ανυψώνει, με τη θέλησή του, όχι πιεζόμενος από κάποια ανάγκη. Ο Θεός γίνεται προσιτός στους ανθρώπους. Όλοι μπορούν να τον πλησιάσουν, να τον αγγίξουν, να μιλήσουν μαζί του. Ποιος άλλος είναι πραγματικά προσιτός σε όλους, ποιος ταπεινώνεται για χάρη μας και όχι μόνο για το θεαθήναι, όπως συμβαίνει σήμερα; Και δεν ταπεινώνεται απλώς ισοπεδωτικά προς τα κάτω, εξακολουθώντας να παραμένουν όλοι χαμηλά, αλλά το πράττει για να ανυψώσει τον άνθρωπο. Διότι αυτός είναι ο σκοπός, η ανύψωση, η θέωσή του. Ποιος άλλος προσπαθεί να σε οδηγήσει στο ίδιο ύψος με εκείνον; Οι περισσότεροι ταγοί, κινούμενοι εγωιστικά, δεν επιθυμούν να φτάσουμε στο «ύψος» τους…

Κι όλα αυτά γιατί; Διότι, όπως σημειώνεται στον οίκο θ΄ χαῖρε, Κύριον φιλάνθρωπον ἐπιδείξασα Χριστόν, ο Κύριος είναι φιλάνθρωπος, αγαπάει τον άνθρωπο, κινείται από την άφατη αγάπη του.

Ιδού λοιπόν η απάντηση στο πρώτο ερώτημα. Δεν ψάχνουμε αλλού, κλείνουμε τα αυτιά μας σε διάφορες ελκυστικές σειρήνες, σε δήθεν σωτήρες και προστάτες. Εμπιστευόμαστε τις ζωές μας στον Κύριο, που μας αγαπάει ειλικρινά, χωρίς εγωισμό, που έρχεται από μόνος του δίπλα μας και γίνεται ίδιος με εμάς για να μας βοηθήσει, να μας δώσει λύσεις, να μας ανυψώσει, να μας σώσει.

Ένα επόμενο θέμα που προβληματίζει τους νέους μας σήμερα ιδιαίτερα, είναι το εξής. Οι νέοι είναι σωστό να αμφιβάλλουν, να αμφισβητούν, να αντιδρούν; Είναι κατακριτέος όποιος «τολμά» να εκφράσει μια αντίθετη γνώμη, να αμφισβητήσει την «αυθεντία»; Απαντήσεις δίνει και σε αυτά τα ερωτήματα το κείμενο του Ακαθίστου, που βασίζεται βέβαια στο κείμενο του Ευαγγελίου.

Σημειώνεται στους οίκους β΄ και γ΄: Βλέπουσα ἡ Ἁγία, ἑαυτὴν ἐν ἁγνείᾳ, φησὶ τῷ Γαβριὴλ θαρσαλέως· Τὸ παράδοξόν σου τῆς φωνῆς, δυσπαράδεκτόν μου τῇ ψυχῇ φαίνεται· ἀσπόρου γὰρ συλλήψεως τὴν κύησιν πῶς λέγεις; κράζων· Ἀλληλούϊα. // Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι, ἡ Παρθένος ζητοῦσα, ἐβόησε πρὸς τὸν λειτουργοῦντα· Ἐκ λαγόνων ἁγνῶν Υἱόν, πῶς ἐστι τεχθῆναι δυνατόν; λέξον μοι. Πρὸς ἣν ἐκεῖνος ἔφησεν ἐν φόβῳ, πλὴν κραυγάζων οὕτω·

Χαρακτηριστικό του Ακαθίστου Ύμνου, όπως και γενικότερα της Υμνογραφίας, είναι ο διάλογος. Εδώ έχουμε διάλογο μεταξύ Αρχαγγέλου και Παναγίας. Η Παναγία εκπλήσσεται και απορεί· απαντά στο μήνυμα που της μετέφερε ο Γαβριήλ. Η απάντηση και αντίδρασή της στα λεγόμενα του Αρχαγγέλου είναι εύλογη και φυσιολογική. Δεν τα δέχεται αμέσως και αβασάνιστα. Του απαντά με θάρρος (θαρσαλέως). Ο ποιητής δεν την κατακρίνει. Εμμέσως την επαινεί. Πώς θα μπορούσε άλλωστε να την κατακρίνει, όταν το ίδιο το Ευαγγέλιο αναδεικνύει αυτή της την αντίδραση, αυτή της την αμφιβολία; Η αντίδρασή της δεν είναι αβάσιμη. Στηρίζεται στη λογική. «Αφού είμαι αγνή, δεν έχω γνωρίσει άνδρα, πώς γίνεται να συμβαίνουν αυτά που μου λες;» Κάθε άνθρωπος θα σκεφτόταν έτσι. Αυτό είναι πολύ σημαντικό ως παρατήρηση. Η Ορθοδοξία δεν θέλει άβουλα πλάσματα. Θέλει συνειδητούς πιστούς. Θέλει ανθρώπους που αμφιβάλλουν και αναζητούν την αλήθεια. Σκεφτείτε, το Ευαγγέλιο και ο ποιητής αναδεικνύουν μια απλή μικρή κοπέλα, 14-15 χρόνων, στην οποία εμφανίζεται ο Αρχάγγελος ξαφνικά μέσα στη νύχτα, ενώ είναι μόνη της. Κι όμως δεν υποτάσσεται αμέσως και δεν κατεβάζει το κεφάλι να αποδεχτεί αβασάνιστα όσα της λέει. Αλλά ούτε και τον απορρίπτει, δεν τον διώχνει. Βρίσκει το θάρρος να του εκφράσει την αντίρρησή της, βασισμένη πάντα σε λογικά επιχειρήματα. Αναλογιστείτε ότι δεν βρισκόμαστε στο 2023, βρισκόμαστε είκοσι αιώνες πριν, τότε που η θέση της γυναίκας δεν ευνοούσε μια θαρραλέα στάση, πόσο μάλλον μπροστά στον Αρχάγγελο! Το μήνυμα σε όλους μας είναι να έχουμε θάρρος, να αμφιβάλλουμε, πάντα με λογικά επιχειρήματα, να το «ψάχνουμε» και στο τέλος συνειδητά να αποδεχόμαστε την Αλήθεια του Χριστού. Όπως η μικρή Παναγία, έτσι και τα νέα παιδιά δικαιούνται να αμφιβάλλουν, να αμφισβητούν, να ορθώνουν το ανάστημά τους. Δεν δικαιολογείται όμως η στείρα αμφισβήτηση για την αμφισβήτηση, η αντίδραση για την αντίδραση. Αμφιβολία και αμφισβήτηση με επιχειρήματα. Όμως η αμφιβολία και η αμφισβήτηση πρέπει να συνοδεύονται από επιθυμία για μάθηση, για την αναζήτηση της αλήθειας, όπως ακριβώς η Παναγία επιδίωξε να μάθει από τον Αρχάγγελο. Κι όταν φτάνουμε στην Αλήθεια, δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια και τα αφτιά μας, αλλά με πίστη να την αποδεχόμαστε. Όπως η Παναγία, αφού έμαθε την Αλήθεια, την αποδέχτηκε αβίαστα λέγοντας Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου.

Ανάλογο μήνυμα μας δίνει ο ποιητής και με την περιγραφή της στάσης και αντίδρασης του Ιωσήφ, του μνηστήρα της Παναγίας, στον οίκο στ΄: Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων, λογισμῶν ἀμφιβόλων, ὁ σώφρων Ἰωσὴφ ἐταράχθη, πρὸς τὴν ἄγαμόν σε θεωρῶν, καὶ κλεψίγαμον ὑπονοῶν Ἄμεμπτε· μαθὼν δέ σου τὴν σύλληψιν ἐκ Πνεύματος ἁγίου, ἔφη· Ἀλληλούϊα. Ο οίκος αυτός αναφέρεται στις υποψίες, στους λογισμούς αμφιβολίας του Ιωσήφ, όταν πληροφορήθηκε την είδηση. Ο Ιωσήφ μετά από αυτό σκέπτεται να διώξει την Μαρία από την οικία τους, χωρίς όμως να την εκθέσει δημόσια. Όμως άγγελος Κυρίου έρχεται στον ύπνο του και τον ενημερώνει για την αλήθεια. Έτσι αλλάζει γνώμη και αποδέχεται τη Μαρία. Το επεισόδιο περιγράφεται στο κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο (1,19-25). Η αμφιβολία και οι υποψίες είναι αναμενόμενες για οποιονδήποτε άνθρωπο σκέπτεται με τη λογική. Έτσι προλαβαίνει ο ποιητής και τους πιστούς που φυσιολογικά θα τους περάσουν από το μυαλό παρόμοιες υποψίες, ώστε να μη νιώθουν «τύψεις» ότι τάχα δεν είναι τόσο πιστοί που σκέπτονται με δυσπιστία. Είναι αναμενόμενο κι αποδεκτό. Γι’ αυτό εξάλλου ο ίδιος ο ποιητής χαρακτηρίζει τον Ιωσήφ σώφρονα, που σημαίνει ότι δικαιολογεί απόλυτα τη στάση του. Μάλιστα ο ποιητής χρησιμοποιεί την ετυμολογική παρήχηση-αντίθεση ἄγαμον – κλεψίγαμον, για να καταστήσει πιο έντονη την αιτιολόγηση της υποψίας του Ιωσήφ. Θεωρῶν - ὑπονοῶν – μαθών. Η πρώτη μετοχή δηλώνει την υποκειμενική γνώση που οδηγεί στη δεύτερη μετοχή που δηλώνει την υπόνοια, κι έρχεται η τρίτη, που δηλώνει την αντικειμενική γνώση, για να αποκαταστήσει την πρώτη που κλονίστηκε προς στιγμήν. Όμως αμέσως, για να μην υπάρξει ούτε στιγμιαία αμφιβολία, ο ποιητής επιχειρεί να διαψεύσει, με απόλυτο τρόπο, αυτή την υποψία και να «αποκαταστήσει» την Παναγία, με τη χρήση της προσφώνησης Ἄμεμπτε, λακωνικά με μια μόνο λέξη. Η αμφιβολία δεν έχει καμία αντικειμενική βάση. Η κατάληξη του οίκου, που είναι η αναφώνηση του Ἀλληλούια από τον Ιωσήφ, δηλώνει ότι ο Ιωσήφ, μαθαίνει, πείθεται και αποδέχεται την εξήγηση του αγγέλου για τη εκ Πνεύματος Αγίου σύλληψη της Θεοτόκου.

Αξίζει να επισημάνουμε ότι η εύλογη αμφιβολία του Ιωσήφ έχει περάσει και στην παράδοση της εικονογράφησης της Γεννήσεως του Χριστού, όπου ο Ιωσήφ στέκεται σε μια γωνία με κατεβασμένο το κεφάλι σκεπτικός και προβληματισμένος.

Ας περάσουμε τώρα στο τρίτο ερώτημα που συχνά θέτουν οι νέοι. Πώς επιζητούμε την αλήθεια; Πώς ψάχνουμε για να μάθουμε την αλήθεια; Πώς ανταποκρινόμαστε και πώς αποδεχόμαστε την αλήθεια, όταν τη βρούμε; Για να δούμε ποιες απαντήσεις μας δίνει στο ερώτημα αυτό ο Ακάθιστος: (Προοίμιον) Τὸ προσταχθὲν μυστικῶς, λαβὼν ἐν γνώσει, ἐν τῇ σκηνῇ τοῦ Ἰωσήφ, σπουδῇ ἐπέστῃ, ὁ Ἀσώματος, λέγων τῇ Ἀπειρογάμῳ· // (Οίκος ε΄) Ἔχουσα θεοδόχον, ἡ Παρθένος τὴν μήτραν, ἀνέδραμε πρὸς τὴν Ἐλισάβετ… // (Οίκος ζ΄) Ἤκουσαν οἱ Ποιμένες, τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων, τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· καὶ δραμόντες ὡς πρὸς ποιμένα, θεωροῦσι τοῦτον ὡς ἀμνὸν ἄμωμον, ἐν τῇ γαστρὶ Μαρίας βοσκηθέντα, ἣν ὑμνοῦντες, εἶπον· // (Οίκος η΄) Θεοδρόμον Ἀστέρα, θεωρήσαντες Μάγοι, τῇ τούτου ἠκολούθησαν αἴγλῃ· καὶ ὡς λύχνον κρατοῦντες αὐτόν, δι᾿ αὐτοῦ ἠρεύνων κραταιὸν Ἄνακτα· καὶ φθάσαντες τὸν ἄφθαστον, ἐχάρησαν, αὐτῷ βοῶντες· Ἀλληλούϊα. // (Οίκος θ΄) Ἴδον παῖδες Χαλδαίων, ἐν χερσὶ τῆς Παρθένου, τὸν πλάσαντα χειρὶ τοὺς ἀνθρώπους· καὶ Δεσπότην νοοῦντες αὐτόν, εἰ καὶ δούλου ἔλαβε μορφήν, ἔσπευσαν τοῖς δώροις θεραπεῦσαι, καὶ βοῆσαι τῇ Εὐλογημένῃ· // (Οίκος ιβ΄) Μέλλοντος Συμεῶνος, τοῦ παρόντος αἰῶνος, μεθίστασθαι τοῦ ἀπατεῶνος, ἐπεδόθης ὡς βρέφος αὐτῷ, ἀλλ᾿ ἐγνώσθης τούτῳ καὶ Θεὸς τέλειος· διό περ ἐξεπλάγη, σοῦ τὴν ἄῤῥητον σοφίαν, κράζων· Ἀλληλούϊα.

Ο ποιητής τονίζει επανειλημμένα, με τη χρήση διάφορων λέξεων, ένα βασικό χαρακτηριστικό που πρέπει να διακρίνει τον πιστό: Η εκδήλωση της πίστης του πρέπει να γίνεται αυθόρμητα, αμέσως, με λαχτάρα και όρεξη. Δεν είναι αγγαρεία ούτε εξαναγκασμός. Ο Θεός εκτιμά όποιον σπεύδει με τη θέλησή του και δεν ολιγωρεί. Έτσι κι εδώ ο Αρχάγγελος αμέσως μόλις άκουσε την εντολή του Θεού, έσπευσε να την εκτελέσει. Η Παναγία, μόλις έμαθε από τον Αρχάγγελο το μεγάλο μυστήριο στο οποίο θα συμμετάσχει, έσπευσε με χαρά και λαχτάρα να το μοιραστεί με τον πιο έμπιστο άνθρωπό της, την Ελισάβετ. Οι βοσκοί αμέσως μόλις άκουσαν από τους αγγέλους να υμνούν τη θεία Γέννηση, έτρεξαν αυθόρμητα και με λαχτάρα να γνωρίσουν τον Τεχθέντα. Ακόμη περισσότερο οι ειδωλολάτρες μάγοι. Δεν εμποδίστηκαν από την πίστη τους στα άστρα, ούτε πτοήθηκαν από τις δυσκολίες, το σκοτάδι και την απόσταση, ακολούθησαν το αστέρι πρόθυμα με θέληση να ερευνήσουν, να μάθουν, να γνωρίσουν κι εκείνοι τον κραταιό βασιλιά. Επίσης, ο δίκαιος Συμεών, περίμενε υπομονετικά μέχρι τα βαθιά του γεράματα λαχταρώντας να γνωρίσει την Αλήθεια, να γνωρίσει τον Κύριο.

Κι όταν διαψεύστηκαν (επιφανειακά, εκ πρώτης όψεως) οι προσδοκίες των βοσκών ότι θα συναντούσαν έναν μεγάλο ηγέτη (Ποιμένα), των μάγων ότι θα συναντούσαν ένα κραταιό Άνακτα, του Συμεών ότι θα γνωρίσει τον Κύριο, προφανώς όχι σε μορφή βρέφους, εκείνοι δεν πτοήθηκαν, δεν απογοητεύτηκαν, δεν μεμψιμοίρησαν, δεν «γκρίνιαξαν». Αντίθετα, έδειξαν τη χαρά τους, αποδέχτηκαν κι αναγνώρισαν αυθόρμητα και με ενθουσιασμό την Αλήθεια που είχαν μπροστά τους, πρόσφεραν έμπρακτα την αγάπη τους με δώρα. Ο Συμεών μάλιστα ζήτησε από τον Θεό να τον καλέσει κοντά του, αφού πλέον γνώρισε Αυτόν που περίμενε καρτερικά σε όλη του τη ζωή.

Έτσι κι εμείς, πάντοτε με λαχτάρα και θέρμη ψάχνουμε, ερευνούμε, μαθαίνουμε. Αυθόρμητα ανταποκρινόμαστε στα σημάδια που μας παρέχει ο Θεός για να βρούμε την Αλήθεια του. Δεν κωλυσιεργούμε, δεν αναβάλλουμε. Το ίδιο ακριβώς πράττουμε κι όταν θέτουμε έναν ευγενικό κι όμορφο στόχο, πχ. στις σπουδές μας. Με λαχτάρα καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια για να τον πετύχουμε, δεν απογοητευόμαστε, δεν σταματούμε από πρόσκαιρες αναποδιές και δυσκολίες. Αυτές δεν μας πτοούν ούτε μας κάνουν να αναβάλλουμε, να μεταθέτουμε για το αόριστο μέλλον την προσπάθεια. Η προθυμία επιβραβεύεται. Έτσι μόνο έρχεται η ανταμοιβή. Με πίστη και εμπιστοσύνη στον Θεό.

Πώς όμως αντιμετωπίζουμε όσα θαυμαστά μπορεί να συμβαίνουν στη ζωή μας; Ασφαλώς σε αυτό το βασικό ερώτημα δεν χωρεί μόνο μια απάντηση, και μάλιστα μονολεκτική. Εδώ θα παραθέσουμε μόνο μια βασική πτυχή, την οποία από νέοι πρέπει να μάθουμε να τηρούμε στη ζωή μας.

Η Παναγία, ένα μικρό όπως είπαμε 15χρονο κοριτσάκι, δέχτηκε τη μεγαλύτερη χάρη και τιμή, το μεγαλύτερο μυστήριο που θα μπορούσε να γνωρίσει ποτέ άνθρωπος. Έγινε εκείνη που θα έφερε μέσα της το Θείο Βρέφος, που θα γινόταν συνεργός στο σχέδιο του Θεού για τη σωτηρία των ανθρώπων. Κι όμως δεν καταλήφθηκε από έπαρση, από αλαζονεία κι εγωισμό. Δεν βγήκε να διαλαλήσει το θαυμαστό που της συνέβη. Δεν αναλώθηκε σε συζητήσεις, σχολιασμούς, αναλύσεις. Στάθηκε μακριά από τα «φώτα της δημοσιότητας», όπως θα λέγαμε σήμερα.

Αυτά αναδεικνύει ο ποιητής στον Ακάθιστο. Παραθέτουμε ενδεικτικά μόνο κάποιους στίχους: (Οίκος γ΄) Χαῖρε, σιγῆς δεομένων πίστις. […] χαῖρε, τὸ πῶς, μηδένα διδάξασα. // (Οίκος ιγ΄) χαῖρε, τὸ στέφος τῆς ἐγκρατείας. Η Παναγία μας διδάσκει με τη σιωπή της, με την εγκράτειά της. Και αυτό σημαίνει η εγκράτεια. Αυτοσυγκράτηση και απόλυτη προσήλωση στον σκοπό σου. Όχι ανάλωση σε άσκοπες ασχολίες, αναλύσεις και συζητήσεις που μας αποσπούν από τον αληθινό στόχο μας.

Επειδή ο χρόνος δεν επιτρέπει περισσότερα, επιτρέψτε μου να κλείσω με μια σύντομη απάντηση σε ένα βασικό ερώτημα των νέων. «Ψάχνουμε εναγωνίως την αλήθεια. Η αλήθεια του Χριστού απευθύνεται σε όλους, είναι καθολική, εξαιρεί κάποιους; Παντού βλέπουμε άδικες διακρίσεις, εξαιρέσεις, αυθαίρετες ταξικές και άλλες κατηγοριοποιήσεις των ανθρώπων, αποκλεισμούς. Θα είμαστε κι εμείς ανάμεσα σε εκείνους που θα σωθούν ή για κάποιο λόγο ανεξάρτητο της θέλησής μας θα εξαιρεθούμε; Τι απαντά σε αυτά τα φαινόμενα η Εκκλησία;»

Στο σημείο αυτό το κείμενο του Ακαθίστου απαντάει πολύ εύγλωττα στους νέους αλλά και στους επικριτές της που έχουν πλήρη άγνοια της διδασκαλίας της. Θα παραθέσω μερικούς στίχους (ασφαλώς όχι όλους) που φανερώνουν την έμφαση που δίνεται στην καθολικότητα της σωτηρίας των ανθρώπων, χωρίς διακρίσεις, χωρίς εξαιρέσεις:

-Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, καὶ πάντων τῶν εἰς σὲ προστρεχόντων·
-καὶ τὴν εὔκαρπον ταύτης νηδύν, ὡς ἀγρὸν ὑπέδειξεν ἡδὺν ἅπασι, τοῖς θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν, ἐν τῷ ψάλλειν οὕτως·
-χαῖρε, παντὸς τοῦ κόσμου ἐξίλασμα.
-Χαῖρε, πασῶν γενεῶν εὐφροσύνη.
-καὶ κηρύξαντές σε τὸν Χριστὸν ἅπασιν…
-χαῖρε, ξύλον εὐσκιόφυλλον, ὑφ᾿ οὗ σκέπονται πολλοί.
-χαῖρε, πολλῶν πταιόντων συγχώρησις.
-τὸν ἀπρόσιτον γὰρ ὡς Θεόν, ἐθεώρει πᾶσι προσιτὸν ἄνθρωπον·
-Χαῖρε, πολλούς ἐν γνώσει φωτίζουσα.
-ὁδηγεῖ πρὸς γνῶσιν θεϊκὴν ἅπαντας…

Οι παραπάνω στίχοι γράφτηκαν με χαρακτηριστική έμφαση, για να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους, νέους και μεγαλύτερους, κάθε εποχής να προσπαθήσουν για τη σωτηρία τους και να εμπιστευθούν τον Θεό από δεν θα εξαιρέσει κανέναν για οποιονδήποτε λόγο, αρκεί να το θέλει και να προσπαθήσει με πίστη, αισιοδοξία και προθυμία.

Συνοψίζοντας, θα υποστήριζα ότι οι νέοι μας, όπως και όλοι, έχουμε να διδαχθούμε πολλά και να λάβουμε πολύτιμες απαντήσεις στους προβληματισμούς που γεννά η σύγχρονη εποχή, ανατρέχοντας και μελετώντας τον πλούτο της εκκλησιαστικής γραμματείας, πεζής και ποιητικής, μέσω της οποίας αναδεικνύεται η σοφία και η αλήθεια του Ευαγγελίου.

Σεβασμιώτατοι, κυρίες και κύριοι, αγαπητά παιδιά, κλείνοντας την εισήγησή μου θα ήθελα για άλλη μια φορά να σας συγχαρώ για την πρωτοβουλία σας αυτή που, όπως αποδεικνύεται μέχρι τώρα, στέφεται από απόλυτη επιτυχία, να ευχηθώ να συνεχιστεί αυτή η προσπάθεια διαλεκτικής σχέσης της Εκκλησίας με τους νέους, και να ευχαριστήσω θερμά όλες και όλους για την υπομονή και προσοχή σας.

Στο κατώφλι μιας κοινωνίας που δεν «κοινωνεί»

Ο τίτλος της εισήγησής μου φαίνεται υπαινικτικός και απαιτεί σίγουρα μια εννοιογράφηση ώστε να γίνει σαφής. Αναφέρεται, λοιπόν, στους νέους οι οποίοι βρίσκονται στο κατώφλι της πλήρους ένταξης στην κοινωνία, η οποία όμως τους αρνείται το «κοινωνείν», δηλαδή αδυνατεί να τους μυήσει στην εμπειρία της σχέσης, στο άθλημα της συνύπαρξης. Το πώς αποτυπώνεται αυτή η δυσαρμονία στη διαδικασία της κοινωνικοποίησης, θα προσπαθήσω να περιγράψω με οδηγό την εμπειρία μου από τη θέση του εκπαιδευτικού και διευθυντού του στο 2 ΓΕΛ Αιγίου. Δεν θα περιοριστώ όμως στην αποτύπωση της πραγματικότητας αλλά θα αποτολμήσω και μια γενικότερη ερμηνεία, η οποία, όπως κάθε ερμηνεία άλλωστε, ενέχει πάντα το ενδεχόμενο της διάψευσης.

Η θέση του διευθυντού σε ένα σχολείο είναι δύσκολη όχι τόσο λόγω του φόρτου εργασίας, όσο των προκλήσεων με τις οποίες έρχεται αντιμέτωπος καθημερινά και οι οποίες αφορούν τις σχέσεις μεταξύ καθηγητών και μαθητών, μεταξύ μαθητών αλλά και μεταξύ εμού και των διδασκόντων. Θα αφήσω τις τελευταίες ( οι οποίες εξάλλου ρυθμίζονται από νόμους και διατάξεις) και θα επικεντρωθώ στις δύο πρώτες που σχετίζονται με τους νέους. Όχι ότι δεν υπάρχουν εγκύκλιοι, ΦΕΚ κλπ που ρυθμίζουν κι αυτές τις σχέσεις, αλλά καμία σχέση που αφορά νέους, δεν είναι δυνατόν να εγκλωβιστεί και να προβλεφθεί στις γραμμές μιας εγκυκλίου. Το «οπλοστάσιο» ενός εκπαιδευτικού λοιπόν είναι ανεπαρκές από την άποψη αυτή. Προφανώς χρειάζονται διαφορετικοί χειρισμοί και άλλες δεξιότητες για τη διαχείριση αυτών των προκλήσεων.

Κάθε μέρα σχεδόν καθηγητές στέλνουν στο Γραφείο μαθητές για ανάρμοστη συμπεριφορά απέναντί τους ή για κάποιο επεισόδιο ανάμεσα σε μαθητές το οποίο πρέπει να διερευνηθεί ή για τη χρήση του κινητού και άλλων τέτοιων μέσων επικοινωνίας και διασκέδασης. Στις περιπτώσεις αυτές το γραφείο ενός διευθυντή αποτελεί το χώρο που είτε θα επιλυθεί το πρόβλημα είτε θα παραπεμφθεί στο Σύλλογο Διδασκόντων και έτσι θα λάβει μεγαλύτερη έκταση με συνέπειες για το μαθητή και τη θέση του στο μαθητικό πληθυσμό. Επιλογή μου είναι η πρώτη (εκτός βέβαια αν πρόκειται για κάτι πολύ σοβαρό) και θα την τεκμηριώσω παρακάτω.

Πρώτον, σχηματίζω άμεση αντίληψη του γεγονότος ακούγοντας τον εκπαιδευτικό και το μαθητή. Δεύτερον, το επεισόδιο δεν λαμβάνει έκταση στη σχολική κοινότητα και ο μαθητής δεν εκτίθεται τόσο ώστε να γίνει θέμα συζήτησης. Τρίτον, μπορώ να μιλήσω με το μαθητή, να τον ακούσω. Αν και φαίνεται αυτονόητο, είναι πολύ σημαντικό να ακούς τι έχει να σου πει ο μαθητής. Μέσα από τη διήγηση του αποκαλύπτονται πλευρές της ζωής του που –δεν δικαιολογούν βέβαια την πράξη του- μπορούν όμως να την ερμηνεύσουν. Ομολογώ ότι αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος της δουλειάς μου στο οποίο νομίζω ότι μπορώ να προσφέρω, καθώς οι σχέσεις με τους μαθητές έτσι αποκτούν ουσία και αυτοί καταλαβαίνουν ότι πάντα θα υπάρχει κάποιος για να τους ακούσει.

Στη συνέχεια θα έλθω σε επικοινωνία με τους γονείς του μαθητή/τριας. Και στο σημείο αυτό αρχίζει σχεδόν πάντα να εκτυλίσσεται ένας διάλογος ο οποίος ανεξάρτητα από την αιτία, καταλήγει σε έναν μονόλογο εκ μέρους του κηδεμόνα. Όταν μάλιστα καλείται να έλθει στο σχολείο, είτε δεν θα έλθει ποτέ είτε θα έλθει με μεγάλη καθυστέρηση. Σπάνια υπάρχει άμεση ανταπόκριση. Όταν τελικά θα με επισκεφτεί στο γραφείο, έχει έτοιμη την επιχειρηματολογία: είναι παιδί και λόγω του covid καταπιέστηκε στο σπίτι και τώρα ξεδίνει-ο καθηγητής είναι υπεύθυνος-οι άλλοι τον ενοχλούν- εσείς τί κάνατε για να το αποτρέψετε κλπ. Έχοντας συνηθίσει σε τέτοιου είδους αντιδράσεις, τους ακούω και στη συνέχεια θέτω πάντα την εξής ερώτηση: αν συζητούν με το παιδί τους και πότε. Μια φορά την ημέρα, μια φορά την εβδομάδα; Αιφνιδιασμένοι απαντούν: κάθε στιγμή, όποτε το θελήσουν. Τι ερώτηση είναι αυτή; Εγώ συνεχίζω με συγκεκριμένες ερωτήσεις: Στο μεσημεριανό τραπέζι τρώτε όλοι μαζί; Την Κυριακή έστω; Στην ερώτηση αυτή η απάντηση είναι πάντα ασαφής και την ερμηνεύω ως υπεκφυγή: το φαγητό είναι έτοιμο, δεν γίνεται να φάμε μαζί όλοι. Τα παιδιά αρχίζουν νωρίς φροντιστήριο, εμείς αργούμε από τη δουλειά, έχουν τους φίλους του κλπ. Δεν θα συνεχίσω με τις συζητήσεις με τους γονείς. Θα σας μεταφέρω τις διαπιστώσεις μου οι οποίες πιστεύω ισχύουν σχεδόν για όλους τους μαθητές και όχι μόνο για όσους δεν συμμορφώνονται με τους σχολικούς κανόνες.

Ο οίκος είναι πάντα αυτός που «στεγάζει την ονειροπόληση και προστατεύει αυτούς που ονειρεύονται, προσφέροντάς τους την αναγκαία ηρεμία» Gaston Bachelard, La poetique de l espace. Το σπίτι, η οικογένεια φαίνεται πως δεν αποτελούν το προστατευτικό κέλυφος εκείνο το οποίο θα παρέχει στο νέο τις προϋποθέσεις για να αποκτήσει τη γνήσια εμπειρία της σχέσης. Η γνήσια εμπειρία της σχέσης συμβαίνει, όταν η ύπαρξη αυθυπερβαίνεται και κοινωνείται. Μέσα στην οικογένεια έχει καταργηθεί ο ουσιαστικός διάλογος που είναι αποτέλεσμα των σχέσεων μεταξύ των μελών της. Δεν συζητούν, δεν βρίσκονται μαζί τα μέλη της και όταν συζητούν, η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από την επίδοση στο σχολείο, στο φροντιστήριο, στα προσόντα που χρειάζονται για την επαγγελματική αποκατάσταση. Τα ετυμολογικά παίγνια αποκαλύπτουν συχνά μια κρυφή λογική. Όπως η περι-ουσία σηματοδοτεί όσα βρίσκονται πέριξ (δηλαδή εκτός του κέντρου) της ουσίας, έτσι και τα προσόντα είναι ιδιότητες που προστίθενται έξωθεν και εκ των υστέρων στα όντα!

Ερχόμενοι στην ηλικία των 16 ετών οι νέοι στο Λύκειο, καλούνται να ενταχθούν σε ένα σύνολο του οποίου τα μέλη βρίσκονται ή τουλάχιστον θα πρέπει να βρίσκονται σε συνεχή αλληλόδραση μεταξύ τους. Στερούνται όμως των απαιτούμενων κοινωνικών δεξιοτήτων χωρίς να φταίνε οι ίδιοι. Δεν έχουν μάθει να επικοινωνούν ουσιαστικά. Η επικοινωνία τους εξαντλείται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και για το λόγο αυτό δεν αποχωρίζονται ποτέ το κινητό. Οι σχέσεις τους είναι διαμεσολαβημένες, έμμεσες, άρα σαθρές και ανερμάτιστες. Και πώς μπορούσε να είναι διαφορετική η κατάσταση, όταν ο πολιτισμός μας σήμερα μοιάζει να συνιστά, να ευνοεί και να καταξιώνει έναν τρόπο βίου, ατομικό και συλλογικό, παγιδευμένο ολοκληρωτικά στην απαξίωση της ανθρώπινης ύπαρξης και συνύπαρξης.

Από την άλλη οι γονείς δεν αναγνωρίζουν κοινωνικό «κενό» μέσα στην οικογένεια και αντιδρούν όταν αυτό επισημαίνεται. Απαιτούν επιτακτικά από το σχολείο όμως να κάνει αυτά που οι ίδιοι όφειλαν να μάθουν στα παιδιά τους και να αναπληρώσει τις δικές τους ανεπάρκειες. Σήμερα η νέα γενιά γονιών δεν θέλει να φερθεί στα παιδιά της όπως της φέρθηκαν, με τόσους περιορισμούς, φτάνοντας όμως στο άλλο άκρο, την παντελή έλλειψη ορίων. Βλέπω γονείς να ρωτούν το παιδί τους “τι θες να φας;”, “τι θες να φορέσεις;” και κατεβάζουν κάθε πρωί όλη την ντουλάπα. Θα μπορούσαν να δίνουν δύο επιλογές, όπως και στο φαγητό. Είχα μητέρα που όση ώρα μου μιλούσε υπέμενε το παιδί της που της μιλούσε με άσχημο τρόπο που με έκανε να νιώσω άβολα. “Αγάπη μου μην μου μιλάς έτσι”, του έλεγε γλυκά. Αλλά όταν κάνω παρατήρηση πρέπει και στη φωνή και στο ύφος μου να αντανακλάται αυτή η παρατήρηση».

Ίσως η εξέλιξη του θεσμού της οικογένειας και γενικότερα των θεσμών της κοινωνίας, να είναι αναμενόμενη στη κοινωνία που ζούμε. Ίσως σε αυτού του είδους την κοινωνία δεν χρειάζεται το «κοινωνείν». Αρκούν οι μοναχικές πορείες, το κυνήγι συλλογής προσόντων και ο ανταγωνισμός που οδηγεί συνήθως σε μια Πύρρεια νίκη με υψηλό ψυχικό κόστος. Έτσι είναι η μετα-κοινωνία θα πουν κάποιοι διανοούμενοι της εποχής. Ακόμη μια φορά η αμήχανη χρήση του προθέματος «μετά» είναι χαρακτηριστική μιας νέας εποχής, που δυσκολεύεται να προσαρμόσει το λόγο της στις υφέρπουσες εξελίξεις. Ο νεολογισμός αναφέρεται σε ένα ιστορικά προσδιοριζόμενο «κάτι», σε μια νέα κατάσταση, πραγματικότητα ή ιδεατή κατασκευή που με την πάροδο του χρόνου εμφανίζεται να έχει υποστεί ριζικές διαφοροποιήσεις σε σχέση με το παρελθόν. Δεν γνωρίζω τις μελλοντικές εξελίξεις σε αυτή τη μετα- κοινωνία. Μόνο εικασίες μπορεί να διατυπωθούν. Ακολουθώντας, ωστόσο, τη γνωστή ρήση του Γατόπαρδου του Λαμπεντούζα «αν θέλουμε όλα να παραμείνουν ως έχουν, θα πρέπει όλα να αλλάξουν» θα πρότεινα τα εξής.

Η οικογένεια πρωτίστως έχει τον κυρίαρχο ρόλο. Μέσα σε αυτή το παιδί θα αποκτήσει αυτοπεποίθηση και τις ιδιότητες του κοινωνικού ανθρώπου ώστε να μπορέσει να αναπτύξει την προσωπικότητά του και να καταφέρει να έχει αντιστάσεις στο «κακό», να πει «όχι» όταν αυτό απαιτηθεί. Είμαστε στο σπίτι, καλύπτουμε τα βασικά αγαθά –τροφή, στέγη, σχολείο–, αλλά δεν συζητάμε. Είναι απαραίτητο το λεγόμενο οικογενειακό συμβούλιο. Να κάθονται τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, να συζητούν οτιδήποτε απασχολεί τα παιδιά. Το ζητούμενο δεν είναι να κολλήσουμε τα παιδιά στον τοίχο, αλλά να μπούμε στις σκέψεις και στους προβληματισμούς τους, να τα κάνουμε να συμμετέχουν και να αποκτήσουν δική τους κρίση. Αν οι γονείς δεν συζητούν, τότε κάποιοι άλλοι θα έλθουν να αναπληρώσουν το κενό και το παιδί θα ψάξει εκεί αυτό που δεν του δίνει η οικογένεια.

Πολλές οικογένειες σήμερα είναι μονογονεϊκές. Αυτή πραγματικότητα δεν πρέπει να παραβλεφθεί. Βέβαια μονογονεϊκή οικογένεια δεν σημαίνει και δυσλειτουργική. Αρκεί να υπάρχει αγάπη, φροντίδα και ψυχική σταθερότητα από την πλευρά του γονέα. Επειδή αυτό δεν συμβαίνει πάντα, ο γονέας πρέπει να ζητήσει τη βοήθεια ενός ειδικού αλλά και του σχολείου. Δυστυχώς πολλοί γονείς δεν συζητούν με το σχολείο και υποκρίνονται ότι όλα βαίνουν καλώς. Εκ των υστέρων ανακαλύπτουμε ότι θα έπρεπε το παιδί να έχει άλλη αντιμετώπιση και την ιδιαίτερη προσοχή μας.

Το σχολείο επίσης οφείλει να προσαρμοστεί και να συμβάλλει στην κοινωνικοποίηση των παιδιών. Εσφαλμένα πολλοί διδάσκοντες θεωρούν ότι το έργο τους εξαντλείται στο διδακτικό μέρος και αγνοούν το παιδαγωγικό. Ο δάσκαλος οφείλει να καταλάβει ότι δεν είναι μόνο μεταδότης γνώσεων. Κάθε γνώση, κάθε πληροφορία «κοινωνείται» δηλαδή είναι μια κοινωνική διαδικασία και για να έχει αποτέλεσμα πρέπει να έχει προηγηθεί η δημιουργία της σχέσης εκείνης μεταξύ δασκάλου και μαθητή ώστε η γνώση να φτάσει στο νέο μέσα από τους όρους της υγιούς συνύπαρξης και του αμοιβαίου σεβασμού. Το σύστημα εκπαίδευσης δεν ευνοεί αυτή τη σχέση. Επιζητεί μόνο την ολοκλήρωση της διδακτέας ύλης, για να είναι όλοι έτοιμοι πριν από τις πανελλαδικές εξετάσεις. Είναι σημαντικό να ενισχυθεί ο ρόλος του σχολείου και να δίνεται μεγαλύτερη βαρύτητα στις συνεργασίες και τις δημιουργικές δραστηριότητες. Μέσα από αυτές τις συνεργασίες θα μάθει να συνάπτει σχέσεις και να ενισχύσει την αυτοπεποίθησή του.

Τέλος, όλοι οι θεσμοί οφείλουν να ενσκήψουν στο θέμα της ομαλής κοινωνικοποίησης των νέων περιλαμβανομένης και της Εκκλησίας. Βέβαια η Εκκλησία δεν είναι ένας θεσμός όπως οι άλλοι, οι οποίοι απηχούν αυστηρά το χρόνο και το χώρο στον οποίο θεσμοθετήθηκαν. Υπερβαίνει τη χωρική και χρονική διάσταση ενός θεσμού, καθώς συνδέεται με την πίστη. Πρέπει όμως να αντιληφθεί τα μηνύματα των καιρών και να δώσει τις απαιτούμενες απαντήσεις, όπως για παράδειγμα η σημερινή εκδήλωση. Δεν γνωρίζω το πώς, εφόσον είπα ότι είναι ένας ιδιαίτερος θεσμός. Αυτό εναπόκειται στους ταγούς της.

Αν σκεφθούμε ότι ο άνθρωπος είναι ό τι είναι οι κοινωνικές του σχέσεις, τότε θα αφυπνιστούμε για να καταστήσουμε αυτές τις σχέσεις υγιείς και να μην τις αφήσουμε σε όσους επιθυμούν να την αποπροσανατολίσουν……

ΝΕΟΛΑΙΑ ΚΑΙ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

[Διαφάνεια 1]

Σε μια πρόχειρη αναζήτηση για τον εθελοντισμό η πληθώρα των εικόνων που θα προκύψουν αναπαριστούν χέρια διαφορετικών ανθρώπων που με κάποιο τρόπο αλληλεπιδρούν και συνεργάζονται για έναν κοινό σκοπό. Επέλεξα αυτή την εικόνα, με τα χέρια που ανοίγονται στον ουρανό, έχοντας αγάπη να προσφέρουν, αγάπη που διαχέεται τελικά κι έτσι καταλήγει να συντροφεύει και αυτά τα ίδια χέρια από όπου ξεκίνησε. Γιατί αυτή είναι η ουσία του εθελοντισμού, η αγάπη και η προσφορά της.

[Διαφάνεια 2]

Τι είναι λοιπόν ο εθελοντισμός; Η λέξη προέρχεται από το ρήμα ‘εθέλω’ που σημαίνει θέλω πολύ. Τι θέλω λοιπόν πολύ; Για να απαντήσω σε αυτό, πρέπει να ξέρω πρώτα τι είναι αυτό που δεν θέλω. Τι δεν θέλω λοιπόν;

[Διαφάνεια 3]

Δεν θέλω ένα περιβάλλον τόσο μολυσμένο που οι ακτές να καλύπτονται από σκουπίδια, να πνίγουν τα σκουπίδια τη θάλασσα και τη ζωή σε αυτή.

[Διαφάνεια 4]

Δε θέλω η δική μου αμέλεια και ανευθυνότητα να καταστρέφει άλλες ζωές και να τις καταδικάζει. Ζώα, όμως κι άνθρωποι, που ζουν μια ζωή χειρότερη από αυτή που θα μπορούσαν λόγω και των δικών μου, καθημερινών, απερίσκεπτων, επιλογών.

[Διαφάνεια 5]

Δε θέλω παρατημένα, φοβισμένα, σκελετωμένα γιατί αυτός που κάποτε πλήρωσε για να τα αποκτήσει –ο σκύλος της φωτογραφίας είναι σκύλος ‘ράτσας’ όπως λέμε, οπότε κάποιος τον αγόρασε- αργότερα βαρέθηκε, άλλαξε γνώμη, οτιδήποτε, και πέταξε μια ψυχή στο δρόμο αδιαφορώντας για το πώς θα επιβιώσει.

[Διαφάνεια 6]

Δε θέλω αποστεωμένα και πεινασμένα τόσο, που τρώνε χώμα για να ξεγελάσουν την πείνα τους. Ζώα που οι άνθρωποι, εμείς οι ίδιοι που τα φτάσαμε σε αυτή την κατάσταση, τους πετάμε πέτρες για να μην πλησιάσουν γιατί η απελπισία του μας τρομάζει.

[Διαφάνεια 7]

Δε θέλω μωρά σε κάδους, μωρά που γεννήθηκαν για να πεθάνουν βάναυσα, στο κρύο, κλεισμένα σε μια σακούλα. Δε θέλω μανούλες που έχουν μόλις γεννήσει και ψάχνουν τρελαμένες τα μικρά τους.

[Διαφάνεια 8]

Δε θέλω εικόνες όπως αυτή, εικόνες που με κάνουν να αναρωτιέμαι για το μέλλον του πλανήτη μας, για το αν θα υπάρχει ζωή ακόμα σε 100 ή και σε 50 χρόνια.

[Διαφάνεια 9]

Δεν θέλω ανθρώπους που κοιμούνται στο δρόμο, εκτεθειμένοι σε κάθε κακουχία και κίνδυνο. Ανθρώπους με στρώμα ένα χαρτόκουτο και κρεβάτι το πεζοδρόμιο. Και μην εφησυχάζετε πίσω από επιφανειακές διαπιστώσεις και άτομα συμπεράσματα, ‘αυτός φταίει’ ‘αν ήθελε ας έβρισκε μια δουλειά’, ‘ποιος ξέρει σε τι είναι μπλεγμένος’. Ζούμε σε μια χώρα που βίωσε μια πολύ βαθιά οικονομική κρίση, κι ακόμα δεν έχουμε ξεφύγει από αυτό. Πολλοί άνθρωποι, άνθρωποι όπως εγώ κι εσείς, που είχαν την εργασία τους, τα σπίτια τους, τις ζωές τους σε τάξη, βρέθηκαν σε τέτοιες καταστάσεις. Θα μπορούσαμε να είχαμε βρεθεί κι εμείς.

[Διαφάνεια 10]

Δε θέλω ανθρώπους στη δύση της ζωής τους να ζούνε μόνοι και ξεχασμένοι. Ήταν κι αυτοί κάποτε παιδιά που κάναν αταξίες, έφηβοι με όνειρα, ενήλικοι με τη ζωή που ο καθένας τους επέλεξε, κάποιοι εργάζονταν, κάποιοι ίσως να ξεχώρισαν ιδιαίτερα για κάποιο λόγο, κάποιοι έκαναν οικογένειες, κάποιοι άλλοι όχι, σε κάθε περίπτωση είναι άνθρωποι που καθώς το τέλος πλησιάζει είναι πολύ άδικο να μην έχουν έναν άνθρωπο να μιλήσουν.

[Διαφάνεια 11]

Δε θέλω παιδιά που δεν έχουν ευκαιρίες. Παιδιά που αντί να παίζουν ανέμελα, όπως πρέπει, να ανησυχούν για το φαγητό και την ασφάλειά τους. Κοιτάξτε το βλέμμα αυτού του παιδιού, πόσο τρομαγμένο είναι, πόσο απότομη είναι η ενηλικίωσή του πριν καν κλείσει τα δύο. Ποιος φταίει για αυτή τη χαμένη, την ανύπαρκτη, παιδική ηλικία αν όχι όλοι εμείς;

[Διαφάνεια 12]

Δε θέλω παιδιά τόσο πεινασμένα που να ψάχνουν τα αποφάγια στο πάτωμα για να φάνε. Κοιτάξτε πόσο αδύνατο είναι αυτό το παιδάκι, πως έχει σκύψει πάνω από τα ψίχουλα που βρήκε κάτω, στο χώμα.

[Διαφάνεια 13]

Δε θέλω παιδιά που πρέπει να εργάζονται για να επιβιώσουν τα ίδια και οι οικογένειές τους, αντί να έχουν πρόσβαση στη μόρφωση, χωρίς δικαίωμα στην αναζήτηση του ‘τι θέλω να γίνω όταν μεγαλώσω;’, χωρίς προοπτικές για τα ταλέντα τους, τις δυνατότητές τους, τις επιθυμίες τους.

[Διαφάνεια 14]

Τι κάνω λοιπόν για αυτό; Δε θέλω το ένα, δε μου αρέσει το άλλο, τι θα κάνω λοιπόν για αυτό; Η πιο συνηθισμένη σκέψη είναι να απευθυνθώ σε κάποιον αρμόδιο. Και ναι, σε έναν ιδανικό κόσμο, όπου όλα λειτουργούν όπως πρέπει, θα έπρεπε να υπάρχει ένας αρμόδιος για κάθε μία από τις προηγούμενες περιπτώσεις και για άλλες τόσες που δεν αναφέρθηκαν. Όμως, ας είμαστε ρεαλιστές, γνωρίζουμε πολύ καλά πως δεν υπάρχουν οι απαραίτητες δομές ή υπηρεσίες. Αν λοιπόν κάποιος ενημερώσει για παράδειγμα την αστυνομία και θεωρήσει πως έκανε ότι χρειαζόταν, δυστυχώς, δεν έχει κάνει τίποτα. Η δεύτερη πιθανότητα είναι να σκεφτεί κανείς, πως δεν χρειάζεται να κάνω τίποτα, δε με αφορά το θέμα. Ο δικός μου σκύλος ζει ευτυχισμένος και τροφαντός στο σπίτι, οι φίλοι κι οι γνωστοί μου είναι καλά και κανείς τους δεν είναι άστεγος, κάνω ανακύκλωση. Αν κάποιος πιστεύει πως τα παιδιά στα φανάρια που βλέπουμε όλοι μας, ή τα αδέσποτα ζώα, ή οτιδήποτε άλλο δεν τον αφορούν ή δεν τον επηρεάζουν με κάποιον τρόπο αυταπατάται. Είμαστε μέλη μιας κοινωνίας, ο,τιδήποτε συμβαίνει σε αυτήν , κάθε παθογένεια, είναι και δικό μας πρόβλημα, σαφώς και επιδρά πάνω μας και μας καθορίζει. Μένει η τρίτη επιλογή, που είναι το πιο απλό. Θα κάνω κάτι για αυτό. Θα αναλάβω δράση. Δεν μπορώ να διορθώσω όλα τα στραβά του κόσμου, όμως μπορώ να διορθώσω ένα απειροελάχιστο κομμάτι του. Κι αν όλοι ασχοληθούμε με το δικό μας απειροελάχιστο κομμάτι, τότε κάτι μεγάλο θα συμβεί.

[Διαφάνεια 15]

Γίνε λοιπόν η αλλαγή που θέλεις να δεις στον κόσμο! Ο εθελοντισμός είναι στάση ζωής και επεκτείνεται σε όλους τους τομείς της, χρωματίζει την καθημερινότητά μας. Εθελοντισμός είναι η παραχώρηση της σειράς σε κάποιον που φαίνεται να υποφέρει περισσότερο από εμάς, εθελοντισμός να βοηθήσουμε κάποιον ηλικιωμένο με τα ψώνια του, εθελοντισμός ακόμα και η αυθόρμητη βοήθεια σε κάποιον για να παρκάρει. Ο εθελοντισμός δεν συμβαίνει Χριστούγεννα και Πάσχα, ούτε σε μεγάλες κρίσεις. Ο εθελοντισμός είναι διαρκής και σταθερός, δεν μπορεί να είναι αλλιώς. Είναι κοινωνική ευθύνη όλων μας και καθήκον κάθε ενεργού πολίτη. Ζούμε σε μια κοινωνία, έχουμε δημοκρατία. Αυτό συνεπάγεται πως πέρα από τις απαιτήσεις και τα δικαιώματα έχουμε κι ευθύνες και υποχρεώσεις. Η κοινωνία είναι ζωντανός οργανισμός κι εμείς μέλη της, τα προβλήματά της είναι και δικά μας και οφείλουμε τόσο σε εμάς όσο και στους συμπολίτες μας, να προσφέρουμε όπου μπορούμε και να συνεισφέρουμε σε ότι είμαστε ικανοί.

[Διαφάνεια 16]

Ο εθελοντισμός, πέρα από τα προφανή οφέλη μέσω της βελτίωσης των γενικότερων συνθηκών του κόσμου που ζούμε, προσφέρει πολλά και στους ίδιους τους εθελοντές, πιο προσωπικά οφέλη. Μέσα από την εθελοντική δράση κοινωνικοποιούμαστε, είναι πιο εύκολο να βρει κάποιος κοινά με άτομα που έχουν ήδη κάποιους κοινούς στόχους, κι έτσι να δημιουργηθούν ισχυροί δεσμοί. Προστατεύει για αυτό από τη μοναξιά και την κατάθλιψη, δυστυχώς όχι σπάνια στην εποχή μας σημεία. Προωθεί την κοινωνική αλληλεγγύη, αποκτάει δεξιότητες τόσο κοινωνικές και επικοινωνιακές αλλά και πιο πρακτικές, που ενδεχομένως να μην είχε διαφορετικά την ευκαιρία να αναπτύξει. Για παράδειγμα, κάποιος μέσα από τις ανάγκες των εθελοντικών δράσεων που εμπλέκεται μπορεί να ανακαλύψει ένα ταλέντο στις δημόσιες ομιλίες ή στην παροχή πρώτων βοηθειών ή στο σχεδιασμό φυλλαδίων. Αναπόφευκτα κανείς αποκτά δυναμισμό απέναντι στις δυσκολίες, αφού κατά κανόνα ο εθελοντής μάχεται για να αμβλύνει δυσκολίες, γίνεται πιο υπεύθυνο και μαθαίνει να δεσμεύεται, καθώς ο εθελοντισμός για να είναι αποτελεσματικός απαιτεί συνέπεια, ενώ αναπτύσσει πρωτοβουλίες, πιστεύει περισσότερο στον εαυτό του κι άρα χτίζει την αυτοπεποίθησή του.

[Διαφάνεια 17]

Η μεγαλύτερα ανταμοιβή ωστόσο, για αυτό και το μεγαλύτερο κίνητρο, είναι η διαφορά του πριν και του μετά. Η αλλαγή που καταφέρνεις. Το παιδί που πλέον έχει πρόσβαση στη μόρφωση και στην ευκαιρία για μια διαφορετική ζωή.

[Διαφάνεια 18]

Το φοβισμένο, αποστεωμένο ζώο που πια ζει χαρούμενο κι υγιές, σε μια οικογένεια με αγάπη.

[Διαφάνεια 19]

Το πιο ειλικρινές και αληθινό ευχαριστώ στα μάτια ενός ανθρώπου που του προσφέρεις το πιο αυτονόητο, λίγο φαγητό.

[Διαφάνεια 20]

Η επιλογή λοιπόν, είναι στο χέρι μας! Ποιες εικόνες προτιμάμε; Τι μπορούμε να κάνουμε για να γίνουν πραγματικότητα; Πως μπορούμε να συντονίσουμε τη δράση μας για να πετύχουμε αποτελέσματα;

[Διαφάνεια 21]

Γιατί όμως νέοι κι εθελοντισμός; Γιατί οι νέοι έχουν κάποια βασικά χαρακτηριστικά, απαραίτητα για την αλλαγή, που δυστυχώς στους μεγαλύτερους εκλείπουν. Είναι η ίδια η ζωή με τις δυσκολίες και τις απογοητεύσεις της που φθίρει συχνά το πνεύμα ενθουσιασμού, την ενέργεια, την αισιοδοξία, αυτή την πίστη στο απίθανο που χαρακτηρίζει όλους τους νέους - κάθε ηλικίας. Η οπτική των νέων μπορεί να είναι διαφορετική, να βγει έξω από πλαίσια, να κάνει ανατροπές, να τολμήσει άλλες διόδους. Άλλωστε, οι νέοι είναι το μέλλον. Τι πιο υποσχόμενο από αυτό;

[Διαφάνεια 22]

Εδώ βλέπουμε το πιο γνωστό πρόσωπο στον αγώνα για το κλίμα, την Γκρέτα Τούνμπεργκ. Είναι η πιο διάσημη ακτιβίστρια στον κόσμο σήμερα, κι είναι τώρα μόλις 20 ετών. Ξεκίνησε στα 15 της, με το πλακάτ που βλέπετε εδώ, διαδηλώνοντας καθημερινά έξω από το κοινοβούλιο. Η επιμονή κι η αφοσίωσή της σύντομα τράβηξαν την προσοχή, μαθητές εμπνεύστηκαν και καταλήψεις έγιναν σε όλο τον πλανήτη με συνθήματα και αιτήματα για το μέλλον του περιβάλλοντος, του μοναδικού σπιτιού που όλοι μας έχουμε. Κανείς λοιπόν δεν είναι ποτέ πολύ μικρός, ή και πολύ μεγάλος, για να καταφέρει να κάνει κάτι. Το παράδειγμα της Γκρέτα είναι φάρος για όλους μας.

[Διαφάνεια 23]

Έστω λοιπόν πως κάποιος θέλει να γίνει εθελοντής! Πως θα ξεκινήσει; Που πρέπει να στραφεί για βοήθεια και καθοδήγηση; Ο πιο εύκολος και προσιτός δρόμος είναι οι οργανωμένες δράσεις εθελοντών στην περιοχή μας, καθώς η πληροφόρηση μπορεί να είναι πιο άμεση και πιο αποτελεσματική. Μια έρευνα στο διαδίκτυο μπορεί να δώσει πολλά αποτελέσματα επίσης, ενώ υπάρχουν πάρα πολλοί οργανισμοί και ομάδες στις οποίες μπορεί κάποιος να προσφέρει εθελοντισμό ακόμα και απομακρυσμένα. Η ατομική πρωτοβουλία είναι πάντα μια δίοδος, φυσικά πολύτιμη, όμως μαζί μπορούμε περισσότερα, οπότε η ένταξη σε μια ομάδα μπορεί να αποδώσει πολλαπλάσια αποτελέσματα. Και κάπου εδώ κάνει την εμφάνισή της και η δική μας ευθύνη, τόσο των ενηλίκων γενικότερα, αλλά και των εκπαιδευτικών ειδικότερα, που πρέπει μέσα από τη δική μας στάση και συμπεριφορά, από τη δική μας δράση, τόσο να δώσουμε ένα παράδειγμα αλλά να μπορέσουμε και να δώσουμε έδαφος στην έτσι κι αλλιώς αυθόρμητη διάθεση των παιδιών για προσφορά και αλληλεγγύη.

[Διαφάνεια 24]

Με αυτή τη σκέψη και με αφορμή τα Χριστούγεννα, μια γιορτή Προσφοράς και Αγάπης, στο Κοινωνικό Φροντιστήριο, προτείναμε στους μαθητές μας τη συμμετοχή σε μια εθελοντική δράση. Πολλά παιδιά ανταποκρίθηκαν με ενθουσιασμό κι έχουμε σχεδιάσει 4 διαφορετικές δράσεις, ελπίζοντας πως το σποράκι που θα μπει, θα μπορέσει να τραφεί και να εξελιχθεί σε ενεργό εθελοντισμό. Η ανταπόκριση των παιδιών επιβεβαιώνει πως οι νέοι είναι πάντα ενθουσιώδεις και με καρδιές καθαρότερες των δικών μας. Αρκεί να τους δώσουμε το βήμα, την ευκαιρία, όπως οφείλουμε. Ξεκινήσαμε λοιπόν, κι ευχόμαστε στο νέο μας ταξίδι να βρούμε πολλούς ακόμα φίλους!

Α. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ- ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ

Ολοκληρώθηκαν επιτυχώς οι εργασίες του 1ου Συνεδρίου Νεολαίας της Ιεράς Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, με θεματικό τίτλο: «Οι Νέοι και οι προοπτικές τους στον σύγχρονο κόσμο», που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της ποιμαντικής και πατρικής μέριμνας του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ. Ιερωνύμου και διεξήχθη στο Αίγιο, στις 14 και 15 Ιανουαρίου 2023, στο Πολιτιστικό Κέντρο Αιγίου «Αλέκος Μέγαρης».

Mε την προσέλευση πολλών νέων, οι οποίοι συμμετείχαν καθ’ όλη την διάρκεια του Συνεδρίου και παρακολούθησαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον και προσοχή τους εκλεκτούς εισηγητές και την εποικοδομητική συζήτηση που ακολούθησε, το αποτέλεσμα υπήρξε όχι μόνο γόνιμο και καρποφόρο, αλλά και λίαν ενθαρρυντικό για την θεσμοθέτηση της δράσεως αυτής και της κατ΄ έτος διοργάνωσης και πραγματοποίησής της, με διάθεση ουσιαστικής επικοινωνίας, ειλικρινούς διαλόγου και συμπροβληματισμού με τους νέους μας.

Β. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• Οι νέοι αποτελούν προτεραιότητα για την Αγία μας Εκκλησία και ενισχύουν την ελπίδα και αισιοδοξία για εποικοδομητική και γόνιμη συνεργασία μαζί της.
• Απαιτείται αγάπη, κατανόηση, σοβαρότητα στην προσέγγιση των νέων μας , ώστε να νοιώθουν ελεύθεροι και αυτόνομοι.
• Οι απαντήσεις και οι διευκρινίσεις στις απορίες και τους σύγχρονους προβληματισμούς των νέων χρήζουν ιδιαιτέρας προσοχής, διακριτικότητας και επίγνωσης της νευραλγικής θέσης τους στην κοινωνία.
• Σε μια κοινωνία, όπου τα social media υποκαθιστούν τις ανρώπινες σχέσεις και επαφές η Εκκλησία χρειάζεται να βρίσκεται σε διαρκή εγρήγορση και να διατηρεί συνεχώς ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας μαζί τους.
• Ο εθελοντισμός αποτελεί βασικό μοχλό επικοινωνίας και προσφοράς στο συνάνθρωπο και την κοινωνία. Η μύηση και εμπλοκή των νέων εκ μέρους της Εκκλησίας σε δράσεις εθελοντικής προσφοράς ενισχύει τους δεσμούς επικοινωνίας, συνεργασίας και σύσφιξης των μεταξύ τους σχέσεων.
• Η αγάπη κι όχι ο φόβος του Θεού ενισχύουν την πίστη των νέων, συνιστούν ασπίδα προστασίας, δύναμη αυτοπεποίθησης και δημιουργίας και ομπρέλλα ασφάλειας και σιγουριάς.
• Απαιτείται διαρκής ανανέωση και ανάληψη δράσεων και προσπαθειών από την Εκκλησία για προσέγγιση των νέων και προσεχτική αποκωδικοποίηση των ανησυχιών και των προβλημάτων τους.
• Ο αγώνας και η αγωνία για την δημιουργία υγιών και ουσιαστικών σχέσεων ανάμεσα στην Εκκλησία και τους νέους είναι καθημερινός και αυτονόητος και βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και κατανόηση.
• Η Εκκλησία του Θεού οφείλει να είναι αρωγός και συμπαραστάτης των νέων, λόγω και έργω, σε μαθησιακό, μορφωτικό, παιδαγωγικό και επαγγελματικό επίπεδο.
• Συγκέντρωση προτάσεων των νέων της Ιεράς Μητροπόλεώς μας για το επόμενο Συνέδριο του 2023.