Η Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Βλασίας είναι μια ιστορική Μονή της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, σπουδαίας αρχιτεκτονικής ομορφιάς. Τελεί υπό την προστασία δύο Αγίων, του Αγ. Νικολάου του θαυματουργού, που υπήρξε "ορφανών προστάτης και βοηθός" και του στρατιωτικού και γενναίου Αγ. Νικολάου του Νέου.

Βρίσκεται κοντά στο χωριό της Άνω Βλασίας Καλαβρύτων και είναι κατασκευασμένη στην κορφή ενός ελατοσκέπαστου λόφου (παρυφή του Ερύμανθου) σε υψόμετρο 1.075 μέτρων. Ενώ κατά το παρελθόν υπήρξε ανδρώα Μονή και αριθμούσε πάνω από 100 μοναχούς, σήμερα είναι γυναικεία κοινοβιακή. Η Καθηγουμένη Γερόντισσα Φιλαρέτη Φωτοπούλου έχει προσφάτως ανακαινίσει την Ιερά Μονή και σήμερα βρίσκεται σε άριστη κατάσταση. Στις 9 Μαΐου εορτάζει το ιστορικό μοναστήρι στην Βλασία Καλαβρύτων, αφού 9 Μαΐου του 720 μ.Χ μαρτύρησε ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος. Με ευλάβεια και αρκετούς προσκυνητές τιμάται κάθε χρόνο εκείνη την ημέρα, καθώς η πανέμορφη φύση ενώνεται με τις ψαλμωδίες και δημιουργεί ένα μυσταγωγικό τοπίο.

Δεν είναι γνωστό το πότε ακριβώς ιδρύθηκε, όμως, κατά την παράδοση, η ίδρυσή του ανάγεται στα μέσα του 10ου αιώνα, την ίδια περίοδο που χτίστηκε και η Μονή της Αγίας Λαύρας στα Καλάβρυτα. Οι κτήτορες αρχικά είχαν επιλέξει να χτίσουν το μοναστήρι σε άλλη θέση από την σημερινή. Όταν, όμως, τα πρώτα οικοδομήματα που έχτισαν κατέρρευσαν και τα εργαλεία τους κατά περίεργο τρόπο βρέθηκαν στην κορυφή του βουνού, κατάλαβαν ότι επιθυμία του Αγίου ήταν να χτιστεί το μοναστήρι στη θέση την οποία βρίσκεται σήμερα. Σύμφωνα με άλλη μαρτυρία, ο πρώτος καλόγερος της Ιεράς Μονής είδε στον ύπνο του ένα θεϊκό όραμα, το οποίο του όρισε την ακριβή θέση.

Στα χρόνια του Βυζαντίου απέκτησε δύναμη και πλούτο από τις δωρεές ευσεβών χριστιανών της περιοχής, αν και η φήμη της λόγω διαφόρων θαυμάτων είχε πάει πολύ μακριά. Ο πλούτος και η φήμη έφεραν με τη σειρά τους και τους επιδρομείς, τους οποίους ούτε τα τείχη της μονής ούτε τα φρούρια στους γειτονικούς λόφους Χαρκόσκαλα και Αγγελοκάστρι μπόρεσαν να σταματήσουν. Συνολικά η Ιερά Μονή κάηκε και ξαναχτίσθηκε από την αρχή τρείς φορές. Στην κεντρική πύλη επιγραφή αναγράφει την χρονολογία «1810» ενώ άλλη επιγραφή κάτω από την πύλη του Καθολικού αναφέρει ότι «το 1892 ανιδρύθη εκ βάθρων ο αρχαίος ούτος Ναός».

Η βασιλική με τρούλο, που έχει το καθολικό της Μονής, δεσπόζει στο
κέντρο της αυλής, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον συγκεντρώνει το παλιό
παρεκκλήσι της Γέννησης της Θεοτόκου, καθώς και το σκευοφυλάκιο της
Ιεράς Μονής, όπου μεταξύ άλλων κειμηλίων φυλάσσεται και το παλιό
ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού.
Ο επισκέπτης – προσκυνητής θα απολαύσει από την κορυφή του λόφου,
στο πλάτωμα της Μονής, μια μοναδική πανοραμική θέα προς τις κορυφές
του Ερύμανθου, στην κοιλάδα του Σελινούντα, καθώς και στα δάση της
Σκαφιδιάς και του Καλλιφωνίου. Στο σημείο αυτά υπάρχει μια πέτρινη πηγή
που στο πεζούλι της αναγράφεται ο πιο όμορφος από τους θρύλους της
μονής:

«Στα χρόνια της
Τουρκοκρατίας ο τοπικός
Aγάς έκλεψε όλα τα
πρόβατα της μονής και
τα κατέβασε στο
Κατάκολο για να τα
πουλήσει στα απέναντι
νησιά. Όμως το πλοίο με
τα κλεμμένα ζώα δεν
έφευγε από την ακτή και
ο καπετάνιος ρώτησε αν
τα ζώα είναι βακούφικα (δηλαδή μοναστηριακά), οπότε και θα έπρεπε να βγουν έξω για να μπορέσει
να φύγει το πλοίο. Αυτό έγινε και το πλοίο απέπλευσε, αφού βγήκε και το
τελευταίο κλεμμένο ζώο από τη Μονή του Αγίου Νικολάου. Το κοπάδι πήρε
το δρόμο της επιστροφής, οδηγούμενο από μια σκοτεινή ανδρική μορφή. Το
επόμενο πρωί οι καλόγεροι, που είχανε ήδη δεηθεί στον Άγιο Νικόλαο για
την επιστροφή των ζώων, είδαν το κοπάδι να κοιμάται έξω από τη μάντρα της
μονής. Το θαύμα είχε γίνει και ο Αγάς εντυπωσιασμένος από τη δύναμη του
Αγίου, δώρισε στη μονή ένα ασημένιο καντήλι με ένα καραβάκι κρεμασμένο
επάνω του, το οποίο βρίσκεται σήμερα κρεμασμένο πάνω από την ιερή
πύλη».
Τον Ιούλιο του 1827 ένα στρατιωτικό σώμα 1.100 περίπου Ελλήνων που
είχαν οχυρωθεί γύρω από τη μονή με αρχηγό το Βασίλειο Πετιμεζά
προσπάθησε να ανακόψει την προέλαση 3.000 Τούρκων υπό το Δελή Αχμέτ
χωρίς ωστόσο να τα καταφέρει.
Η πιο σημαντική γνωστή στιγμή στην ιστορία της υπήρξε η εμπλοκή της
στην πολύνεκρη μάχη της Βλασίας, στον τελευταίο εμφύλιο πόλεμο. Γύρω
από τη μονή βρίσκονταν οι δυνάμεις του 617ου συντάγματος πεζικού με
διοικητή τον Αντισυνταγματάρχη Σταύρο Δρακουλαράκο και στο δάσος βρίσκονταν οι δυνάμεις των ανταρτών του Δημοκρατικού Στρατού.
Στις 23 Ιουλίου 1948 ξέσπασε η επίθεση γύρω από το μοναστήρι και για
οκτώ ώρες Έλληνες σκότωναν Έλληνες. Στο τέλος οι αντάρτες υποχώρησαν
αφήνοντας 68 περίπου νεκρούς, ενώ οι δυνάμεις του Εθνικού Στρατού (οι
οποίες χρησιμοποίησαν τη μονή ως καταφύγιο) έχασαν 10 άντρες. Τις
τραγικές στιγμές της μάχης και τις ακόμη τραγικότερες εικόνες που
ακολούθησαν διατήρησαν στη μνήμη τους για πολλές δεκαετίες οι
Βλασιώτες. Το μνημείο της μάχης με τα ονόματα των πεσόντων βρίσκεται σε
ένα μικρό κοιμητήριο στο νότιο προαύλιο της μονής, πάνω από τον γκρεμό.
Στο Σκευοφυλάκιο της Μονής φυλάσσεται μεγάλος αριθμός πολύτιμων
λειψανοθηκών με οστά 40 περίπου Αγίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Μεταξύ
αυτών ξεχωρίζει λειψανοθήκη με τμήμα της κάρας του Αγίου Αντύπα
Επισκόπου Περγάμου (προστάτης τον οδοντιάτρων) που εορτάζει στις 11
Απριλίου. Επίσης διασώζονται πολύτιμα Ευαγγέλια, Άγια ποτήρια, βυζαντινές
εικόνες, αλλά και το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού της μονής.