Στη δεξιά όχθη του Σελινούντα, κάτω από το βουνό Kλωκός, μέσα σε οργιώδη βλάστηση και άφθονα νερά, βρίσκεται μία από τις σπουδαιότερες Μονές της Πελοποννήσου, τόσο για την ιστορία της όσο και για τα κειμήλια της, η Βασιλική και Σταυροπηγιακή ιστορική Ιερά Μονή των Παμμεγίστων Ταξιαρχών. Το μοναστήρι απέχει από το Αίγιο 15 χλμ. Ο δρόμος είναι ασφαλτοστρωμένος. Αρχίζει από την Kουλούρα Αιγίου, διασχίζει το χωριό Μαυρίκι (Βόβοδα) και ακολουθώντας τη δεξιά όχθη του ποταμού - αφού τον περνά - φτάνει στο μοναστήρι. Η διαδρομή είναι εξαιρετικά όμορφη.

Ιστορία της Μονής

Η ιστορία της Μονής αρχίζει με τον Όσιο Λεόντιο, που υπήρξε και ο κτήτορας της Μονής. Ο Όσιος Λεόντιος γεννήθηκε περί το 1377 στη Μονεμβασιά. Καταγόταν από αρχοντική οικογένεια. Ήταν υιός του Ανδρέα Μαμωνά, δούκα της Μονεμβασίας και της Θεοδώρας Παλαιολογίνης, κόρης του Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Δ' Παλαιολόγου. Μετά το θάνατο της μητέρας του έγινε μοναχός. Γύρω στα 1415 - 1420, φεύγει από το Άγιον 'Ορος και έρχεται στο όρος Κλωκός, άνω του Αιγίου και στη θέση, που σήμερα είναι το «Παλαιομονάστηρο» με τον απότομο βράχο και την αφιλόξενη γη, όπου κάνει το ασκηταριό του. Στη συνέχεια, με την συμπαράσταση των θείων του Θωμά και Δημητρίου Παλαιολόγων ιδρύεται μεγαλοπρεπές μοναστήρι περί το 1450. Ο θαυμασμός των Παλαιολόγων για την αρετή του οσίου Λεοντίου ήταν μεγάλος και γι΄αυτό δώρισαν στη Μονή τα Άχραντα Πάθη του Σωτήρος Χριστού, δηλαδή τεμάχια από το Τίμιο Ξύλο, το ακάνθινο Στεφάνι, την Χλαμύδα, τον Κάλαμο, τον Σπόγγο, τα καρφιά, τα οποία σώζονται άθικτα μέχρι σήμερα.

Η αρχική αυτή Μονή του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, καταστράφηκε δύο φορές από τους Τούρκους, το 1500 και 1620. Μετά την δεύτερη αυτή καταστροφή κτίζεται η Μονή στη σημερινή επίπεδη τοποθεσία κοντά στον Σελινούντα, επ' ονόματι των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ και γίνεται πλέον γνωστή ως Μονή των Ταξιαρχών.

Η Μονή καταστρέφεται και πάλι το έτος 1772 από τους Τουρκαλβανούς κατά τα Ορλωφικά. Στρατός 6000 Τουρκαλβανών έφθασε στην Αιγιάλεια. Οι κάτοικοι του Αιγίου για να σωθούν κατέφυγαν στη μονή Ταξιαρχών και στα γειτονικά βουνά. Παρά τη μάχη με τους πολιορκούμενους κατάφεραν να μπουν στη Μονή και έσφαξαν όσους μοναχούς και κατοίκους του Αιγίου βρήκαν. Μόνο ο γεναίος ηγούμενος Θεοφάνης Μαυρικιώτης μαζί με άλλους τρεις μοναχούς κατάφεραν να σωθούν παίρνοντας μαζί τους τα Άχραντα Πάθη του Σωτήρος και ότι άλλα λείψανα μπόρεσαν να πάρουν.

Σε διάστημα τριών ετών, δηλαδή το 1775, κτίζεται η Μονή με την σημερινή μορφή της. Από το σχέδιο του B.G. Barsky, γνωρίζουμε την προγενέστερη μορφή της Μονής. Το καθολικό της είναι Σταυρόσχημο, τετρακίονο, καμαρωτό, με οκταγωνικό τρούλο και μαρμαροσκάλιστα παράθυρα. Στολίζεται με αγιογραφίες των Δ. Κ. Φάνελλη, Α. Μανέλη και Ι. Οικονόμου. Σε χειρόγραφο κώδικα της Μονής διαβάζουμε: "Κατά το έτος 1782 εκάμαμεν αρχήν συν Θεώ να ανακαινίσωμεν τα ελεεινά ερείπια της απανθρώπου αποτεφρώσεως της ιεράς ημών μονής".


Εθνική προσφορά της Μονής κατά τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821

Κατά την Τουρκοκρατία, η μονή ήταν πνευματικό κέντρο και εθνικός προμαχώνας. Την 26η Ιανουαρίου 1821 ο ηγούμενος της Μονής Σάββας Βερσοβίτης έλαβε μέρις στην Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας στην οικία του Παναγιώτου Δεσποτόπουλου, οπού μίλησε ο Παπαφλέσσας περί της αμέσου κυρήξεως της Επαναστάσεως ενώπιον του Παλαιών Πατρών Γερμανού, του Ανδρέου Λόντουμ του Ασημάκη Ζαϊμη και των άλλων πρωτεργατών της επανάστασης.

Μόλις κηρύχθηκε η επανάσταση, οι μάχιμοι μοναχοί της μονής κατέβηκαν στο Αίγιο και κατατάχθηκαν στο επαναστατικό σώμα του Παλαιών Πατρών Γερμανού, που πήρε μέρος στην πρώτη πολιορκία του Πατρινού κάστρου. Το Μάϊο του 1821 η μονή των Ταξιαρχών γίνεται αποθήκη τροφίμων, διαφόρων πολεμοφοδίων και εξακολουθεί να λειτουργεί έτσι μέχρι το 1827. Επομένως από την αρχή ως το τέλος του μεγάλου αγώνα η μονή των Ταξιαρχών υπήρξε μια αξιόλογη επαναστατική εστία. Ιδιαίτερη είναι η υλική προσφορά της μονής στην επανάσταση του 1821. Στον χειρόγραφο κώδικα του μοναστηριού αναγράφονται με λεπτομέρεια τα χρηματικά ποσά, τα ασημικά κ.λ.π., που δόθηκαν για τον αγώνα και μάλιστα πολλές φορές ύστερα από δανεισμό, γιατί το μοναστήρι ήταν χρεωμένο με μεγάλο τόκο.

Στον αιώνα μετά την απελευθέρωση, η Μονή γνώρισε πολύ καλές ημέρες. Εφτασε να έχει 150 περίπου μοναχούς και μοναχοπαίδια. Είχε γίνει μια πολυάνθρωπη μοναχική κοινότητα, με αρκετά μεγάλη κοινωνική προσφορά. Το 1902 όπως μαρτυρεί ο Χρ. Κορυλλος η μονή ήταν η δεύτερη σε αριθμό μοναχών σε ολόκληρη την Ελλάδα με 121 μοναχούς.

Πνευματική προσφορά

Μετά την απελευθέρωση, η μοναχική κοινότητα των Ταξιαρχών παρουσιάζει πλούσια δράση στον πνευματικό, στον εκκλησιαστικό και κοινωνικό τομέα της ελληνικής ζωής. Το 1833, είχε 74 μοναχούς. Οι εγγράμματοι μοναχοί κατέβηκαν στο Αίγιο και εργάστηκαν στα γύρω χωριά ως εφήμεριοι, δάσκαλοι, συμβολαιογράφοι και δικολάβοι (δικηγόροι). Το 1837, ο Ηγούμενος της μονής, Μελέτιος Ροβήτος, ίδρυσε ελληνικό σχολείο στη μονή, όπου δίδαξαν πολλοί μοναχοί και λαϊκοί με εξαιρετική μόρφωση. Από το ελληνικό αυτό σχολείο απεφοίτησαν πάρα πολλοί μοναχοί με αξιοσημείωτη μόρφωση που στελέχωσαν στη συνέχεια την ελληνική εκκλησία.

Το 1880, ιδρύεται με άδεια του Υπουργείου Παιδείας, Γυμνάσιο που λειτούργησε μέχρι το 1926. Το σχολείο ήταν πλήρως συντηρούμενο από την Ιερά Μονή, ενώ η βιβλιοθήκη της Μονής είχε περίπου 3 χιλιάδες τόμους βιβλίων στις αρχές του 20ου αιώνα.

Μετά την κατοχή, που και πάλι η ελληνική ύπαιθρος βρισκόταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση, η μονή Ταξιαρχών διαδραματίζει τον πνευματικό της ρόλο, με την ίδρυση Γυμνασίου-Οικοτροφείου, που λειτούργησε δωρεάν μέχρι το 1970 περίπου και προσέφερε πάρα πολλά στα φτωχόπαιδα της υπαίθρου.