Ο σημερινός επιβλητικός Καθεδρικός Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Φανερωμένη) εδράζεται στα θεμέλια παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 5ου ή 6ου αιώνα, όπως προκύπτει από την εύρεση ψηφιδωτού, το οποίο έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη του 1975.

Σύμφωνα με πατριαρχικά συνοδικά σιγιλιώδη γράμματα των Οικουμενικών Πατριαρχών Παϊσίου (1741) και Γρηγορίου (1798), το 1348 μ.χ. συναντάμε στο Αίγιο εκκλησία με την ονομασία Φανερωμένη να ανήκει σε μετόχι της Ιεράς Μονής Μεγάλου Σπηλαίου. Το χρυσόβουλο του Αυτοκράτορος Ιωάννου Κατακουζηνού σχετικά με τα μετόχια, τα κτήματα και τα υποστατικά της Ιεράς Μονής Μεγάλου Σπηλαίου σε διάφορες τοποθεσίες μας παραδίδει ότι: « … ἕτερον μετόχιον περί τήν Βοστίτσαν, εἰς ὄνομα τῆς Πανυπεράγνου τιμόμενον Δεσποίνης καί Θεομήτορος, καί ἐπικεκλημένης τῆς Πεφανερωμένης … ἐγένετο ὁ παρών Χρυσόβουλος ΛΟΓΟΣ τῆς βασιλείας μου … ἀπολυθεῖς κατά μήνα Ἀπρίλιον τῆς ἐνεστώσης Ἰνδικτίωνος τοῦ ἐξακισχιλιοστοῦ ὀκτακοσιοστοῦ πεντηκοστοῦ ἕκτου ἔτους … » (6856-5508=1348).

Κατά τους ύστερους βυζαντινούς χρόνους υπήρχε στο ίδιο μέρος ναός τιμώμενος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η ανέγερσή του ανάγεται στο έτος 1366, επί βαρόνου της Βοστίτσας Νέριου Ατζαγιώλη, σύμφωνα με οδηγίες του Μητροπολίτη Πατρών Παρθενίου, ο οποίος διορίστηκε Mητροπολίτης κατά παράκληση του Δεσπότη Μανουήλ.

Το παραπάνω φαίνεται από επιγραφή σε μαρμάρινη πλάκα, που υπήρχε, κάποτε, στο υπέρθυρο της εκκλησίας αυτής και διασώθηκε από την Γαλλική Επιστημονική Αποστολή του Μορέα στην έκδοση της «Expension Scientifigue De Moree». Η επιγραφή είχε ως εξής: «Ἀρχιερατεύοντος τοῦ πανιερωτάτου καί λογιωτάτου κυρίου Παρθενίου τῶν Παλαιῶν Πατρών ἀνηγέρθη ὁ πάνσεπτος οὗτος καί θεῖος ναός τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου τῆς Κοιμήσεως ἐκ βάθρων διά συνδρομῆς καί δαπάνης τῶν τιμιωτάτων ἀρχῶν καί ἐνοριτῶν καί λοιπῶν χριστιανῶν τῆς ταύτης ἐν ἔτει ἀτξς Μαρτίου 1. Ἰησοῦς Χριστός Νικᾶ»

Η εκκλησία αυτή ήταν ρυθμού βασιλικής με πέτρινο καμπαναριό σε μικρή απόσταση από τον κυρίως ναό και χτισμένη στην ίδια θέση με τη σημερινή. Το καμπαναριό αποτελεί σχέδιο του Ρώσου μοναχού B.G. Barsky, όπως αναφέρεται στην ιστορία του Αρίστου Σταυρόπουλου, χωρίς όμως να παρατίθεται το σχεδίασμα. Το 1697 παραχωρήθηκε -στο πλαίσιο ενίσχυσης του μεταναστευτικού ρεύματος, που σημειώθηκε τότε στην βενετοκρατούμενη Πελοπόννησο από την υπόλοιπη Ελλάδα- από τον Μητροπολίτη Πατρών στον Επίσκοπο Σαλώνων, Φιλόθεο. Η εκκλησία αυτή με το καμπαναριό καταστράφηκε κατά τον σεισμό του 1861.

Κατόπιν ανακατασκευάστηκε ξύλινος ναός, βορειότερα του παλαιού ναού, προς την οδό Μητροπόλεως, σύμφωνα με τον περιηγητή Ludwig Salvator, που πέρασε από το Αίγιο το 18762. Η σημερινή μητροπολιτική εκκλησία θεμελιώθηκε το έτος 1899, στην ίδια θέση που ήταν ο παλαιός ναός, σε σχέδια του Γερμανού αρχιτέκτονα Ερνέστου Τσίλερ. Στο ναό εργάσθηκαν κτίστες Ηπειρώτες και εθελοντικά προσέφεραν τις εργασίες τους πολλοί ενορίτες. Αξιοπρόσεκτη είναι η εθελοντική και άνευ αμοιβής προσφορά των «Μαγουλιανιτών» της Ενορίας, που εκτελούσαν τις μεταφορές των ογκολίθων και πωρολίθων από την παραλία στο ναό. Η έλλειψη χρημάτων κατά την εποχή εκείνη είχε ως αποτέλεσμα την ασυνέπεια των επιτρόπων του Ναού ως πρός τις υποχρεώσεις τους στον Αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλερ, ο οποίος αναγκάστηκε να τους αποστείλει πολλές επιστολές, ζητώντας την αμοιβή του.

Το 1914 έγιναν τα εγκαίνια της από τον επίσκοπο Τιμόθεο Αναστασίου. Ο ναός αποτελεί αρχιτεκτονικό μνημείο της πόλης. Η αγιογράφηση του από τον Κωνσταντίνο Φανέλλη, έδωσε αφορμή να χαρακτηριστεί ως «χρῆζον εἰδικῆς προστασίας μνημεῖο σῶζον τοιχογραφίας τοῦ Ἕλληνος ζωγράφου Φανέλλη» με την 29/3.1.1964 απόφαση ΥΠ.Π.Ε. και Ε.Κ. 2/7.1.1964, βάσει του Ν. 5351/1932 «περί αρχαιοτήτων».

Νεότερη αγιογράφηση αποτελούν τα έργα των Σπυρίδωνα Παπανικολάου και Παναγιώτη Οδάμπαση το έτος 1961, του Χρήστου Βουτσά το έτος 1967 και του Αποστόλου Θεοδωρακόπουλου 1986.